Çizgi romanın dijital ortama taşınmasından söz edince, pek çoğumuzun aklına çizgi romanları basılı olarak okumak yerine bir telefon, tablet veya bilgisayar üzerinden okumak geliyor.
Şu anda bir bölümünü okumakta olduğunuz Olmazsa Olmaz Çizgi Roman Uygulamaları özel dosyası da, tablet ve telefonlarınızdan çizgi roman okumak için kullanabileceğiniz uygulamalara yoğunlaşan bir özel dosya.
Fakat, çizgi romanların dijitalleşmesi, sadece bunları bir ekran üzerinden okumakla sınırlı değil. Bu eserleri dijital platformlara aktardığınızda, basılı eserlerde sahip olmadığınız bir takım imkanlara sahip oluyorsunuz.
Bu yazıda merkeze koyacağımız Madefire, dijital çizgi romanların bu potansiyeli üzerine giden bir uygulama.
Dijital Çizgi Romanın Sınırları
Çizgi roman, oluşturulabilecek farklı görsel anlatılar açısından büyük ölçüde sınırsız bir alan. Pek çok sanatçı, yeri geldiğinde farklı kağıt boyutları ve sıra dışı panel yapıları kullanarak, benzersiz çizgi romanlar üretiyor.
Sınırsız gözüken bu görsel anlatı imkanına karşın, bir eseri basılı olarak sunduğunuzda elbette bazı şeyleri değiştirme fırsatını da büyük ölçüde kaybetmiş oluyorsunuz. Dijital çizgi romanların daha “sınırsız” bir yapıda olması da temel olarak bundan kaynaklanıyor.
Böyle düşündüğünüzde, dijital çizgi roman hem daha “multimedya” bir deneyime dönüşebiliyor, hem de anlatı yöntemleri okuyucunun beklemediği şekillerde değiştirilebiliyor. İlk duruma örnek olarak; ses efektleri, müzik, animasyonlu bölümler ve benzeri unsurlar kullanan dijital çizgi romanları gösterebiliriz. İkinci durumun belli başlı örnekleri için ise, özellikle 2000’lerin sonunda, 2010’lu yılların başında popüler olan “hypercomics” ve “interactive comics” kavramlarını inceleyebilirsiniz.
Madefire: “Hareketli Kitaplar”
Madefire uygulaması, şu ana kadar bahsettiğimiz uygulamalardan çok önemli bir noktada ayrılıyor.
Diğer tüm uygulamalar, büyük ölçüde “basılı” çizgi romanların birebir olarak dijital platforma aktarılması mantığı üzerine kuruluyor. Madefire ise, dijital çizgi romanların farklı olanaklarını kullanmaya, sadece dijital olarak takip edilebilecek eserler sunmaya yoğunlaşıyor.
“Motion Books” – “Hareketli Kitaplar” kavramı üzerinde duran Madefire’ın dijital dükkanında, Archie ve Teenage Mutant Ninja Turtles gibi çizgi romanların “normal” versiyonları da mevcut. Ama uygulamanın asıl odak noktası, ses efektleri, animasyonları, geçişleri ve daha fazlasıyla tamamen farklı bir deneyim sunan Motion Books kavramı etrafında şekilleniyor.
Uygulama kapsamında, hem sadece Madefire için üretilmiş eserler, hem de basılı olarak piyasaya çıkmış çizgi romanların “Motion Book” versiyonları var.
Motion Books Konspeti
Uygulamanın merkezindeki “hareketli kitaplar” konsepti, geleneksel çizgi romanlara belli başlı özellikler eklenmesi olarak tanımlanabilir. Madefire’da sık sık göreceğiniz temel özellikler şu şekilde:
- Ses efektleri
- Arka plan müzikleri
- Basit animasyonlar
- Panel geçiş animasyonları
- Parallax etkisi
- Otomatik olarak beliren “caption” ve paneller
Elbette, uygulama kapsamındaki her çizgi romanın kendine has özel kullanımları var. Yukarıdaki maddeler çoğu eserde karşınıza çıkacak unsurlar.
Aşağıda, Madefire üzerinden çizgi roman okuma deneyiminin nasıl bir şey olduğunu daha kolay görmenizi sağlayabilecek kısa bir videoyu izleyebilirsiniz:
Madefire’ın Sıkıntıları
Madefire uygulamasının, şu anda üç temel sıkıntısı olduğunu söyleyebiliriz.
Birincisi, “Motion Books” gibi konseptler daha geleneksel okur kitleleri arasında her zaman cevap bulmayabiliyor. Yaptıkları anlaşmalardan ve uygulama içindeki çizgi romanlardan, Madefire’ın belli bir kitleye ulaştığını görebilmek zor değil. Fakat hiçbir zaman böyle bir eser türüne şans vermeyecek bir kitle de bulunuyor. Aslında bu durumu uygulama ile ilgili bir sorun olarak görmek bile çok doğru değil.
Madefire ile ilgili ikinci sorun, uygulamada “motion books” konseptinin ağırlıklı olarak diğer yayıncıların eserlerini uyarlamak için kullanılmış olması. Madefire Originals altında yer alan eserlerin sayısı çok fazla değil. İlk bakışta burada kayda değer bir arşiv varmış gibi gözükse de, Madefire’ın çok yeni bir uygulama olmadığını, 2011’den beri faaliyet gösterdiğini hatırlamak gerekiyor.
Bu sorun, Madefire’ın kendi hareketli kitapları için yeteri kadar talep olmadığı yönünde bir izlenim de yaratıyor. İnternette bu uygulamayla ilgili yaptığınız araştırmalarda, Madefire’ın genellikle aldığı yatırımlar ve birlikte çalıştığı şirketlerle gündeme geldiğini görüyorsunuz. Yani gelecek için bu konseptin tutacağına ve başarılı olacağına inanan insan sayısı az değil, ama şimdilik bu yönde çok yoğun bir üretim var mı, bence bu tartışılması gereken bir konu.
Tabi bu da bizi üçüncü ve önemli bir soruna getiriyor.
Madefire için üretilen eserler arasında öne çıkanlardan bir tanesi, Mono
Madefire için üretilen orijinal eserlerin sayısının çok fazla olmaması, bu uygulama ile üretilebilecek eserlerin sınırlarının gerçek anlamda çok araştırılmadığını gösteriyor.
Benim şahsi görüşüm, Madefire’ın arkasındaki fikrin, yani “Çizgi roman deneyimini dijital ortamda ek özelliklerle yeniden yaratalım” fikrinin kötü bir fikir olmadığı yönünde. Ancak şu anda uygulamada yer alan çizgi romanların pek çoğu, sadece panelleri size belli bir sırayla sunmanın, arka planda da çeşitli ses efektleri ve müzikler çalmanın çok ötesine gitmiyor.
Bir başka deyişle, Madefire’ın içinde yer alan çizgi romanların – en azından benim okuduklarım içinde – gerçekten farklı ve sıra dışı bir okuma deneyimi sunması gibi bir durum henüz yok.
Bu kitapların henüz geniş kitlelere ulaşmaması (veya ulaştıysa bile, herhangi bir platformda organik olarak tartışılmaya, tavsiye edilmeye, eleştirilmeye başlanmamış olması) bu yönde içeriğe ulaşmayı ve okuyacak yeni, kaliteli eserler bulmayı zorlaştırıyor.
Sonuç olarak, tüm sıkıntıların ötesinde, bence Madefire’ın en temel eksikliği, “motion books” formatında farklı ve harika bir şey anlatılabileceğini gösteren bir çizgi roman olmaması.
Madefire’ın Geleceği
Bu son söylediğim, elbette biraz daha şahsi ve “ileri düzey” bir yorum. Özellikle hareketli kitaplar konsepti ilginizi çekiyorsa, Madefire’a bir göz atmanızı, ücretsiz olarak sunulan kitapları bir denemenizi tavsiye ederim.
Şimdilik, Madefire’da herhangi bir duraklama – sorgulama durumu yok. Her geçen gün yeni eserleri bu formata uyarlamaya ve yeni çizgi romanlar yayımlamaya devam ediyorlar. Hatta, işleri daha da farklı bir boyuta getirmek için, “dijital” platformların bir adım ötesine geçip sanal gerçeklik odaklı çizgi romanlar bile hazırlamış durumdalar.
Şu anki eser durumu ne olursa olsun, Madefire’ın göz atması ilginç çizgi roman uygulamalarından bir tanesi olduğu tartışılmaz.