Profiller Bölümü Hakkında

Karakter Profilleri

Önce “Karakter Profilleri” bölümü ile başlayayım.

Bir çizgi roman sitesi kurmayı hayal ederken, bu sitenin sevdiğiniz çizgi roman karakterleri ile ilgili ansiklopedik bilgilere sahip olmasını, tüm Marvel karakterlerini tanıtmasını, tüm DC karakterlerinin biyografilerini içermesini düşlemek son derece normal.

On seneye yakın süredir internette çizgi romanlarla ilgili yazılar yazıyorum, kendi siteleri olan insanlarla konuşuyorum ve çeşitli projelerden haberdar oluyorum. Bu süre zarfında çizgi roman karakterlerini tanıtmayı planlayan, Marvel veya DC Wikileri gibi sitelerin Türkçesini yapmayı hayal eden projeleri hem hayal eden, hem de dinleyen tarafta oldum.

Buradaki problem ve böyle bir projenin tam anlamıyla gerçekleşememiş olması çok basit bir sebepten kaynaklanıyor: Marvel – DC Wiki’leri ve benzeri platformlar, çok sayıda insanın ciddi bir emek harcayarak oluşturduğu projeler ve bunların aynısını başka bir sitenin boyutu olarak tasarlamak pek mümkün değil.

Çizgi roman kültürü ile ilgili, hobi olarak yürütülecek bir site yapmayı planlayıp, bunun içinde tüm DC Comics karakterlerini açıklayacağınızı iddia etmek kulağa hoş, hatta gerçekçi bir proje gibi geliyor. Ama evdeki hesap çoğu zaman çarşıya uymuyor.

Sizin için işin matematiğini yapayım.

Başka hiçbir şeyle uğraşmadan, tüm vaktimi bu projeye ayırdığımı ve başka hiçbir yazıyla dikkat dağıtmadan günde iki tane karakter profili yazdığımı hayal edelim. Bu, bir senede 730 yazı ediyor.

Günde iki yazı gibi iddialı bir tempoyu iki yıl boyunca hiç aksatmadan sürdürürsem, iki senede 1460 karakter profilini siteme eklemiş oluyorum. Etkileyici gözüküyor, değil mi?

1460 Karakter Profili, benim bu yazıyı yazdığım sırada sadece Marvel Wiki sitesindeki Karakter Profillerinin yüzde üçü bile etmiyor.

Tekerleği Yeniden İcat Etmek?

Bu şekilde düşündüğünüzde, ansiklopedik bilgi veren karakter profilleri yazmak, bunun için ciddi bir ekip ve bütçe oluşturulmadığı sürece, imkansız bir uğraş haline geliyor. Elbette çok önemli bir Türkçe kaynak yaratmış oluyorsunuz, ama incelemeye çalıştığınız içeriğin miktarını düşündüğünüzde, bir noktadan sonra yaptığınız şey çizgi roman sitesi yapmaktan çıkıp, daha önceden yapılmış şeylerin “çevirilerini” oluşturmaya dönüyor.

Böyle bir proje başlatılır ve gerçekleştirilirse elbette bu önemli bir kaynak olur. Fakat çizgi roman ve benzeri konularla ilgili siteler kuran, bir şeyler yazan insanların çoğunun asıl hayal ettiği tam olarak bu değil. Bu nedenle böyle projeler de genellikle yarım kalıyor.

Hal böyle olunca, ağırlığı farklı içeriklerde olan ve karakter profilleri de içeren sitelerde, Marvel – DC karakterleri hakkında ansiklopedik bilgiler vermek tekerleği yeniden icat etmeye çalışmak gibi oluyor. Bu noktada bence ideal çözüm şu: Bu bilgilerin zaten farklı kaynaklarda olduğunu ve siz bunu baştan yapsanız bile herkesin zaten gidip oradan okuyacağını düşünmek ve bu sitelerden farklı, onların yaptığı işin üstüne inşa eden bir şeyler üretmek.

Bir Örnek

Basit bir örnek vereyim.

Eğer Jack Kirby’nin DC Comics’te yarattığı Fourth World Saga hakkında bilgi almak istiyorsanız, bunu yapmak için ideal başlangıç noktası DC Wiki olabilir. Bu sitede seriler hakkında temel bilgiler, tüm karakterler, karakterlerin ilerleyen yıllarda yaptıkları, evren içi biyografileri ve zaman içinde ne gibi büyük değişiklikler yaşadıkları gayet net bir şekilde anlatılıyor.

Ama bilgilerin “ansiklopedik” olması ve konuyu çoğu zaman “evren-içi” bakış açısıyla ele alması bazı olumsuzluklar da yaratıyor. Orion karakterini merak ediyor ve biyografisini okumaya başlıyorsunuz ama Fourth World ile ilgili ilk bilgi aldığınız yer burasıysa, biyografide adı geçen yerler, kişiler, kavramlar size tamamen yabancı gelebiliyor.

Bunları tek tek linklere tıklayıp okuduğunuzda belki anlık bir fikriniz oluyor, ama Fourth World gibi bir sürecin nasıl yaratıldığını, neden zamanla çok farklı yerlere geldiğini, ne gibi bir etkisi olduğunu ve arka planında yaşanan gelişmeleri kaçırabiliyorsunuz.

Aynı şekilde, ansiklopedik kaynakların sıkıntıları olmadığını söylemek de mümkün değil. Çizgi romanlar her zaman düzenli bir mantıkla, karakterlerin biyografilerini çıkarabileceğiniz bir şekilde ilerlemiyor. 2000’li yıllarda, popülaritesinin zirvesindeyken, Wolverine karakterinin tüm yaşadığı maceraları kronolojik bir sıraya koyabilir misiniz? Bu mümkün değil – ancak bu siteler, kendi kullandıkları dille orantılı olarak, bunu yapmaya çalışıyor. Bu da elbette size bir fikir veriyor, ama zaman zaman kafa karışıklıkları da yaratabiliyor.

AltEvren’in Yaklaşımı

Bu noktada iyi bir yaklaşım, bu kaynakların zaten varolduğunu kabul ederek, bu eksikliklere yoğunlaşmak ve karakterleri okuyuculara daha “etraflıca”, daha “rahat” bir şekilde anlatmak oluyor. Böylece, okuyuculara yalnızca karakterlerin evren içinde yaptıklarını değil, genel mantıklarını, çıkış noktalarını ve değişimlerini de daha kolay bir şekilde anlatmış oluyorsunuz.

Sitede mevcut olan dosyalardan birkaç örnek vereyim.

Bundan birkaç sene önce, özellikle Guardians of the Galaxy filmlerinde ufaktan gözükmesiyle, çizgi roman okurları arasında Howard the Duck karakteri üzerinde bir merak oluştu. Fakat biraz önyargılı bir bakışla, Howard the Duck çocuklar için yaratılmış, tamamen eğlence amaçlı, saçma bir karakter; Rocket Rackoon mantığında bir figür olarak görüldü.

Oysa Howard the Duck çok daha yetişkin temalar üzerine inşa edilmiş ve Marvel tarihinde önemli bir konumu olan Steve Gerber tarafından yaratılmış, enteresan bir karakter. Sitemizdeki basit Howard the Duck dosyasını okuyarak, Marvel Wiki’de temelini öğrendiğiniz bu karakteri, daha iyi bir şekilde tanıma fırsatı bulabilirsiniz. Bu dosyayı okumak, karakteri çizgi roman dünyası içinde çok daha rahat bir şekilde konumlandırmanızı sağlayabilir.

Veya Thunderbolts ile ilgili bilgiler almak istiyorsanız, bu takımla ilgili yazdığımız yazılardan sadece takımın ne gibi değişikliklerden geçtiğini değil, en önemli karakterlerin kimler olduğunu, takım yapısının nasıl oluşturulduğunu ve ekibin arka planını da daha iyi anlayabilirsiniz.

Benim AltEvren’de karakter profilleri yazarken sahip olduğum yaklaşım aşağı yukarı bu şekilde: Bu karakterler hakkında müthiş bir veritabanının olduğunu, ben burada yüzlerce karakter profili yazsam bile insanların muhtemelen Marvel – DC Wiki’lerini takip edeceğini biliyorum. Bu nedenle, bu kaynakların zaten kullanıldığını / kullanılacağını varsayarak, biraz daha rahat bir dille, “boşlukları doldurmaya” yönelik bir yaklaşım izliyorum.

Yazar – Çizer Biyografileri

Yazar ve çizer biyografileri için sahip olduğum yaklaşım, özellikle daha “rahat” bir yapıda yazmam açısından Karakter Profillerine benziyor. Bu iki kategoriyi bir arada değerlendirmemin temel sebebi bu.

Arka plandaki nedenlerden çok, sitedeki yaklaşımla ilgilenenler için basit bir özet geçiyorum. Sitedeki Yazarlar – Çizerler bölümünde temel amacımız, yazarların hayatını ve yaptığı işleri bir Wikipedia makalesi gibi anlatmaktan çok, onların çizgi roman sanatçılığı üzerine – sübjektif ve temel – bilgiler vermeye dayanıyor. Yazarların temel ilgi alanlarından, eserleri hakkında yapılabilecek genellemelerden ve üsluplarından kısaca bahsettikten sonra, kendileri ile özdeşleşen önemli çizgi romanlardan bir “okuma listesi” paylaşmaya çalışıyoruz. Dolayısıyla, bu yazıları okuyup yazarların – çizerlerin hayatlarıyla ilgili yeteri kadar bilgi alamadığınızı veya bunların birer “biyografi”den çok kişisel yazılara benzediğini düşünürseniz, bu bizim oluşturmayı amaçladığımız tarzla büyük ölçüde örtüşüyor.

Peki, neden böyle bir tarz tercih ediyoruz?

Marvel – DC karakterleri için hazırlanan ansiklopedik kaynakların aynı şekilde yazar ve çizerler için bulunduğunu söylemek pek mümkün değil. Ama Marvel – DC karakterleri konusunda bu yayınevlerine odaklanan Wikiler ile rekabet edemeyeceğiniz gibi, yazar – çizerler konusunda da Wikipedia ve benzeri kaynaklarla rekabet etmeniz imkansız.

Tabi burada önemli bir nokta var. Çoğu insan için, çizgi roman karakterleri, çizgi roman yazar ve çizerlerine göre daha ilgi çekici. Bir başka deyişle, bir çizgi roman karakterinin ortaya çıkışını ve gelişimini öğrenmek isteyen insan sayısı, bir yazarın biyografisini okumak isteyen insan sayısına göre çok daha fazla.

Ben bunun hem anlaşılabilir bir durum, hem de önemli bir problem olduğunu düşünüyorum. Tabi ki anlaşılabilir bir durum, çünkü özellikle genç okurlar için, etkileyici kostümlerle, süper güçlerle donatılmış karakterlerin “sıradan” insanlara göre daha dikkat çekici olmaması mümkün değil. Ama bu önemli bir sorun da yaratıyor, çünkü bu hikayelerin pek çoğu bu insanlar tarafından yazılıyor. İnsanlar karakterleri seviyor, karakterlere bağlanıyor, ama aslında bunları oluşturan – doğrudan o karakterlerin yaratıcıları olmasa bile – yazar ve çizerler oluyor. Çizgi roman sanatçılarını tanımak, bu mecrayı sadece “süper kahraman hayranlığı” olarak görmekten ciddi bir sanat dalı olarak değerlendirebilmeye giden yolda çok önemli bir adım.

Tahmin edebileceğiniz gibi, çizgi roman yazar ve çizerleriyle ilgili tamamen güvenilir, nesnel yazılar yazmak, aynı şeyi çizgi roman karakterleri için yapmaya göre çok daha zor. Çizgi roman karakterlerinin hikayeleri, bu karakterleri konu alan çizgi romanlara bakılarak rahatlıkla yazılabiliyor. Yazarlar hakkında kaleme alınan metinlerde ise, doğru kaynaklardan yola çıkmak çok daha önemli ve çok daha güç hale geliyor. İnternet genelindeki pek çok kaynak, bu konuda ciddi eleştiriler alıyor.

Kısa bir anektod paylaşayım. İnternet forumlarının daha yaygın olduğu yıllarda, en önemli çizgi roman sanatçılarından biri olan John Byrne’ün forum sitesini takip ediyordum. Herkes Wikipedia’nın her zaman güvenilmemesi gereken bir kaynak olduğunu bilir, ama günlük hayatında temel bilgiler almak için Wikipedia’yı belli bir ölçüde kullanır. John Byrne Wikipedia’da kendisi hakkında yazılan yanlış bilgilerden o kadar sıkılmıştı ki, kendi forumlarında – bırakın Wikipedia’yı güvenilir bir kaynak olarak görmemeyi – bu kaynağı kullanmayı tamamen yasaklamıştı.

Bahsettiğim maddeleri kısaca özetlemeye çalışayım.

1 – Çizgi roman okurları, yazar – çizer biyografilerine süper kahramanlar hakkında bilgilere yaklaştıkları gibi yaklaşmıyor. Yazar – çizer biyografisi okumak pek çok çizgi roman okuru için “keyifli” bir aktivite değil.

2 – Çizgi roman yazarları ile ilgili nesnel biyografiler yazmak çok kolay değil, çünkü bunlarla ilgili kaynaklar zaman zaman çok çelişkili ve üstünkörü olabiliyor.

Ayrıca, bunun ne kadar önemli ve gerekli olduğu konusunda da soru işaretleri var. Modern edebiyat kuramlarının pek çoğunda, bir eseri anlamak için yazarının biyografisine ne kadar hakim olunması gerektiği çok tartışılan bir konu. Bu konuyla ilgiliyseniz, “Yazarın Ölümü” isimli makaleye göz atarak bu yaklaşımla ilgili temel bilgilere ulaşabilirsiniz.

3 – Böyle nesnel yazılar yazılabilse ve okurlar bunlarla ciddi olarak ilgilense bile, tıpkı Marvel – DC Wiki durumunda olduğu gibi, bu konuda üretilmiş İngilizce kaynak sayısına ulaşmak çok zor.

Bütün bunlar nedeniyle, AltEvren’deki yazar – çizer bölümünde size yazar ve çizerler hakkında temel fikirleri verebilecek, daha rahat yazılar yazmaya çalışıyoruz. Bunun ardından da, yazarları size detaylı olarak tanıtmaya çalışmak yerine, ilginizi çeken eserlerini okuyabilmeniz için, çeşitli okuma listeleri sunuyoruz.