Her şeyi dışarıdan sakin sakin takip eden Marvel Comics okuyucuları için, şu an Marvel’da her şeyin normal bir şekilde ilerlediğini söylemek mümkün. Avengers vs. X-Men bitti, Marvel NOW dönemi başladı, şimdi de, Age of Ultron hikayesiyle yepyeni bir olaya giriyoruz.
Yıllardır “büyük olay – düzelme dönemi” döngüsünü bozmadan sürdüren Marvel, yine aynı kurguyu kullanıyor – fakat Age of Ultron hikayesine ve Marvel Now’da yaşanan çeşitli olaylara biraz daha yakından baktığımızda, ortaya cevaplanması gereken sorular da çıkıyor.
Bu soruların kaynağı nedir?
Tamamen evren dışı bir açıklamaya girecek olursak, Age of Ultron’un yıllardır hazırlanmakta olan, ve bir türlü tamamlanamayan bir olay olmasıyla başlayabiliriz. Marvel ve serinin yazarı Brian Michael Bendis, bu “event”in duyurusunu çok uzun süredir yapıyor, farklı seriler içinde konuyla ilgili pek çok ipucu veriyor. Bu yüzden, bu olayın Marvel Evreni’nde ilk olarak planlandığı kronoloji dahilinde olmadığını biliyoruz.
Bu ne demek? Age of Ultron muhtemelen 2013 senesinin değil, bir, hatta belki iki sene öncesinin bir hikayesi olarak kurgulanmıştı demek. Fakat temel olarak bunun bir sıkıntı yaratmaması gerekiyor. Avengers vs. X-Men hikayesinin öne alınmasıyla, AU kronolojik olarak sonraya itilmiş, böylece birkaç ufak değişiklikle her şey şu düzene oturtulmuş olabilir:
Fear Itself – (Shattered Heroes) – Avengers vs. X-Men – (Marvel NOW) – Age of Ultron
Şu an olması gereken, ve biraz “comic book fan” mentalitesiyle eşelemediğimiz sürece muhtemelen doğru olduğunu söyleyebileceğimiz kronoloji bu.
Ama biz tabi ki “comic book fan” mentalitesiyle eşeleyeceğiz.
Cevabını aradığımız temel sorular şöyle:
Age of Ultron (1) Marvel Evreni’nde mi geçiyor? Yani “canon” bir hikaye mi? (2) Age of Ultron ne zaman geçiyor? Kronolojik olarak Marvel’daki yeri ne? ve (3) Age of Ultron’un diğer hikayelerle ve olaylarla çelişmemesini beklemeli miyiz?
1 – Age of Ultron Marvel Evreni’nde mi geçiyor?
Büyük olasılıkla, evet. Her ne kadar ilk sayının ilk sayfasını açmamızla distopik bir Marvel New York’u ile karşılaşsak da, Marvel’ın bu kadar duyurduğu, bu kadar reklamını yaptığı, ve senenin en büyük hikayesi olarak lanse ettiği bir şeyin, basit bir paralel evren hikayesi olma ihtimali çok düşük.
Brian Michael Bendis de, yıllardır hikayenin ipuçlarını Marvel Evreni’nde geçtiğine emin olduğumuz dergilerde vermekle kalmıyor, aynı zamanda verdiği röportajlarda Age of Ultron’un “canon” olduğunu açık ve net bir şekilde ifade ediyor.
“Bundan başka ne kanıt lazım, daha ne istiyorsun?” diyebilirsiniz. Fakat benim kafam şuna takılıyor. Brian Michael Bendis’in enteresan bir “canon” anlayışı var – neredeyse yazdığı her şeyin “canon” olduğunu iddia ediyor. Bildiğiniz gibi, şu sıralar yine Bendis’in yazdığı bir Daredevil: End of Days serisi var. Bu seri, Daredevil’in ölmesini ve Daredevil’in etrafındaki karakterlerin bu durumu araştırmasını ele alan karanlık bir seri. Daredevil şu an ölmediğine göre, hikayenin “canon” olmadığı çok açık, fakat Bendis bakın ne diyor:
“It goes a little further than most of The End stories. And we make it canon. This is in continuity; not too dissimilar to how Dark Knight Returns became continuity through sheer force of will”
“Bu hikaye The End serilerinden (Marvel’ın 2000’li yıllarda bastığı, yine karakterlerin sonlarını anlatan paralel evren serileri) biraz daha ileri gidiyor. Bu hikayeyi “canon” yapıyoruz – devamlılık içine alıyoruz. Tıpkı Dark Knight Returns’ün kendini zorla “canon” haline getirmesi gibi.”
Bu tamamen yanıltıcı bir açıklama. Daredevil End of Days “canon” bir hikaye değil, ve Bendis’in kıyasladığı örnek, The Dark Knight Returns de Batman devamlılığı içerisinde değil. Burada, muhtemelen fan’ların kabul edeceği, bir “paralel evren hikayesi, “What if?” öyküsü” deyip geçmeyecekleri, ciddiye alacakları bir seri yaptıklarından bahsediyor, ama “canon” terimini kullanması ciddi bir yanlış.
Ama yine de, Bendis’in “canon” anlayışına çok inanmamakla beraber, bu serinin yüksek ihtimalle Marvel Evreni içinde geçtiğini düşünebiliriz – ama bir ihtimal daha var. Buna, yazının ikinci bölümünde değineceğim, önce şu soruları aradan çıkaralım.
2- Age of Ultron ne zaman geçiyor? Kronolojik olarak Marvel’daki yeri ne?
Burada, Age of Ultron # 1 makalemizin altına gelen iki yorumdan başlamak istiyorum.
Jason Todd kullanıcı adıyla yorum yapan bir okuyucumuz, hoş tespitler yaptığı bir yorumla cevap vermiş, ve bu konuyla ilgili yorumu şöyle:
“AU’dan sonra statükonun liderinin değişeceğini zannetmiyorum çünkü eğer Captain America’nın kıyafetine dikkatlice bakılırsa bu dönemin Marvel Now öncesinden geçtiği anlaşılabilir. Ayrıca Marvel Now kapsamında çıkan Secret Avengers #1’de Nick Fury Jr. Maria Hill’den emir alacak bir rütbede olduğunu görüyoruz.”
JT, bu yorumu muhtemelen benim yazımın şu kısmına yapmış:
“Tabi Captain America’nın çökmüş ve pes etmiş bir halde olması da tamamen ayrı bir konu. Cap’in Norman Osborn’dan devraldığı “süper güçlü karakterlerin liderliği” rolü şu ana kadar Fear Itself ve Avengers vs. X-Men gibi iki büyük yıkıma rağmen elinden alınmadı, fakat ben Cap’in Ultron’dan sonra bu göreve veda edeceğini düşünüyorum. Bendis’in, “Marvel’da sadece beş kişi biliyor” şeklinde bizi gaza getirdiği durum da muhtemelen bu konuyla alakalı.
Tahmin yapmak için hem çok erken, hem de muhtemelen bu kadar büyük bir sır diye sakladıkları şey yine devasa bir saçmalıktan ibaret olacak, fakat benim AU’dan sonraki statükonun lideri olabileceğini tahmin ettiğim iki kişi var. Eğer bu tahminlere para koymam gerekse, paramın büyük çoğunluğunu Battle Scars’da ortaya çıkan ve şu an Secret Avengers’da gördüğümüz Nick Fury Jr.’a yatırırdım. Kendisi er ya da geç Marvel’ın yeni Nick Fury’si olarak pazarlanmaya başlayacak, fakat Marvel bunu alıştıra alıştıra yapıyor. Age of Ultron’un sonrası bu iş için bekledikleri an olabilir.
Bu sayıyı okuduktan sonra aklıma gelen başka bir ihtimalse Hawkeye ihtimali. Hayatı boyunca liderlik için şans bekleyen, ve bu şansı Thunderbolts gibi “B seviyesinde” gruplar dışında ve kısa süreler haricinde pek bulamayan Clint Barton’u Marvel’ın başına getirmek, çılgınca bir fikir olabilir. Fakat eğer kahramanlarımız bu işin de üstesinden gelip Ultron’u alt ederse, savaşın en zor anında bile pes etmeyen tek kişinin Clint olduğunu unutmayacaktır. Üstelik, Bendis’in sonunu “tahmin edemeyeceğimizi” iddia etmesi de, bu yönde bir sinyal olabilir. Bunun olacağını sanmıyorum, ama Bendis’in açıklamasına göre, zaten sanmamam gerekiyor.”
Ve bu da benim kendisine verdiğim cevap:
“Age of Ultron’un zamanlaması ve devamlılık içindeki yeri hakkında kafamızda hala birkaç soru işareti olsa da, sadece Captain America’nın kostümüne bakarak böyle bir yargıda bulunmak imkansız, zira dediğim gibi bu seri çok gecikmiş ve çizimleri yıllar öncesinden yapılmaya başlanmış bir seri, dolayısıyla Marvel Now’daki kostümün orada olmaması tamamen “out-of-universe” bir açıklama. Bu kadar ufak bir detayla AU’nun kronolojik yeri belirlenemez yani. :)
Nick Fury Jr. şu an tabi ki SHIELD’a yeni katılmış bir ajan, ama eninde sonunda filmlerle benzer bir atmosfer yaratmak için “başa” geçecek. AU bunun için ideal bir nokta olabilir.
Dediğim gibi, çeşitli yabancı forumlarda AU’nun devamlılık içinde olup olmadığı, veya Children’s Crusade gibi devamlılık içinde olduğu kesin olsa da, pek çok çelişkinin görüleceği bir seri olma ihtimali konuşuluyor. Fakat Marvel’ın bu kadar büyük bir event’i, daha önce çıkan olayların “öncesinde” geçirmesi pek mümkün değil.
“Marvel Now dönemi” şu an sıkıntılı bir kavram, benim de yazdığım cümle de şu: “Cap’in Norman Osborn’dan devraldığı “süper güçlü karakterlerin liderliği” rolü şu ana kadar Fear Itself’i ve Avengers vs. X-Men gibi iki büyük yıkıma rağmen elinden alınmadı”
Dolayısıyla, ben Cap’in bir event’i daha kaldıramayacağını düşünüyorum. O yüzden, eğer bu olay Avengers vs. X-Men’den sonra geçiyorsa, ki sonra geçiyor olmalı, o zaman bu hikaye sonucunda statükonun liderinin değişmesi beklenebilir.”
İkinci bir yorum da, Umut Özdemir’den gelmiş:
“Şimdi normal Marvel evreni ilerliyor. Mesela Superior Spider-Man falan. Şimdi bu hikaye alt evrenlerde mi? Yoksa gelecekte mi geçiyor?”
Bu ikisine, bir bütün olarak kesin ve doğru bir cevap vermek sanırım en kolayı olur. Öncelikle, JT’nin yorumunun ikinci kısmı, yani Nick Fury Jr. kısmı, bizim için pek bir şey ifade etmiyor. Dediğim gibi, Nick Fury JR. şu an elbette yeni bir karakter ve “statüko” dediğimiz şeyde yeri epey aşağıda. Fakat, Marvel Evreni, kameralar önünde Skrull kraliçesini öldürdü diye Norman Osborn’un başa getirildiği bir olgu. O yüzden, Marvel’ın amacı buysa Nick Fury Jr. sahneye çıkar, AU’da kahraman olur ve Cap’ten görevi devralır, burası çok da düşünmeye değecek bir nokta değil, ve zaten konumuzla, yani AU’nun kronolojisiyle pek bir alakası yok.
Gelelim asıl noktaya. JT, yorumunda “Captain America’nın kıyafetine dikkatlice bakılırsa bu dönemin Marvel Now öncesinden geçtiği anlaşılabilir.” demiş.
Cevap verdiğim gibi, Cap’in kostümünün Marvel Now! öncesi kostüm olması bize hiçbir şey anlatmayacak kadar küçük bir detay – Bendis serinin metnini çizer Bryan Hitch’e göndermeye 2010 yılında, yani tam üç sene önce, Marvel Now!’un söz konusu bile olmadığı bir dönemde başlamış. Bu da, kostümün olmaması için yeterli bir sebep. Eğer gerek görülürse, Marvel da çok rahat bir açıklamayla, “Cap’in kostümü yırtıldı, eski bir kostüme döndü” vs. gibi, bu “problemi” aşabilir, fakat böyle bir şeye gerek duymalarını sağlamayacak kadar ufak bir detay kostüm.
Peki, hadi kostümün yeterli bir detay olmadığını aşmış olalım. Elimizde Age of Ultron’un Marvel Now!’dan sonra geçtiğine dair daha güçlü bir kanıt var mı?
Evet, pek çok kanıt var.
Önce kronolojik “imkansızlığı” aradan çıkaralım. “Marvel Now dönemi” dediğimiz şey, Avengers vs. X-Men’in bitişinden hemen sonra başlayan dönem. AvX bitiyor, ve anında bu olayın sonuçları görülmeye başlanıyor: İki takımı bir araya getiren Uncanny Avengers kuruluyor, All New X-Men’de orijinal X-Men sorunları çözmek için günümüze getiriliyor, Cable and the X-Force’da Cable’ın iyileşmesini ve Hope ile yeniden bir araya gelmesini izliyoruz, X-Men Legacy Xavier’ın oğlunu konu alıyor, Avengers serisi “Büyümemiz gerek” denilen eski Avengers serisinin bıraktığı noktadan hiç vakit kaybetmeden başlıyor, vesaire. Yani, “Marvel Now” kapsamında gördüğümüz her şey, AvX’in hemen sonrasında yaşanıyor.
Bu da bize açıkça gösteriyor ki, AvX ile Marvel NOW arasında büyük bir hikaye yaşanmış olamaz. O yüzden, Age of Ultron, AvX ile Marvel NOW! arasında geçmiyor.
Age of Ultron – Avengers vs. X-Men – Marvel NOW şeklinde bir kronoloji de pek mümkün değil, çünkü Marvel 2013’ün hikayesini 2012’nin hikayesinin kronolojik olarak öncesinde geçirecek kadar salak bir şirket olamaz. Dolayısıyla, Age of Ultron Marvel NOW’dan sonra geçiyor olmalı.
Daha da somut kanıtlarımız yok mu?
Elbette var.
Hawkeye kendisinin ve Spider-Man’ın temiz olduğunu söyleyip rahat bırakılmalarını isteyen Emma Frost’a iğneli bir şekilde teşekkür ediyor:
Bu, Frost’un AvX sırasında Hawkeye’ı yakarak neredeyse öldürmesine bir gönderme olabilir mi?
Bundan da net bir kanıt, Age of Ultron’un ilk gündeme geldiği seride, Avengers’ın 2010 yılında çıkan serisinde, gördüğümüz şu kronoloji:
Dikkatli bir şekilde bakarsanız (büyütmek için üstüne tıklayın), Ultron War denilen olay ile, Yesterday’s X-Men denilen olay birbirleriyle çok çok yakın bir şekilde yazılmışlar. Yesterday’s X-Men tahmin edebileceğiniz gibi geçmişten gelen beş X-Men üyesini ifade ediyor. Ultron War’un da bunlarla aynı dönemde geçmesi, hikayenin “Marvel Now dönemi” olarak tanımlayabileceğimiz dönemde geçtiğine dair bir başka kanıt.
Bununla da bitmiyor. Umut’un da sorduğu soruya cevap niteliğinde olan bir açıklama, belki de elimizdeki en net kanıt. Age of Ultron sonrasında Newsarama’ya şu röportajı veren Brian Michael Bendis, açık ve net olarak, seride gördüğümüz Spider-Man’ın, Superior Spider-Man, yani Otto Octavius kontrolündeki Peter Parker olduğunu söylüyor.
Bu yeterli ve karşı çıkılamayacak bir kanıt. Superior Spider-Man = Marvel Now.
Bu da demek oluyor ki, Age of Ultron, eğer Marvel Evreni’nde geçiyorsa, kesinlikle ve kesinlikle Marvel NOW dönemi sonrasında geçiyor.
3 – Age of Ultron’un diğer hikayelerle ve olaylarla çelişmemesini beklemeli miyiz?
Age of Ultron’un kronolojik olarak nerede olduğunu aradan çıkarttığımıza göre, cevaplanması gereken birkaç soru kalıyor. Bunlardan ilki şu: Marvel Now dönemi güzel güzel giderken, ne oldu da bu hale gelindi?
Bunu bilmiyoruz, çünkü AvX ile Marvel Now arasındaki kısa süreye rağmen, Marvel Now ile Age of Ultron arasında kısa bir süre yok. İncelemede de dediğim gibi, seri “giriş – gelişme – sonuç” mantığını izlemiyor, doğrudan sonuca giriyor. O yüzden arada neler olduğunu öğrenmek için beklememiz gerekiyor – hatta, Bendis’in yukarıda verdiğim röportajında söylediğine göre, kendisi için önemli olan “bu olayların nasıl olduğu değil,” önemli olan “olmuş olması”. Bu yüzden, küçük (ve istemediğim) bir ihtimal olsa da, bunu öğrenmeme ihtimalimiz bile var.
İkincisi ise, nasıl olup ta, böyle bir olayın yan serilere hiç sıçramadığı, hatta sıçramasının imkansız olduğu konusu. Örneğin, nasıl oluyor da Fantastic Four evrenin öbür ucunda bir macera yaşarken, gelip Age of Ultron’da önemli bir rol oynayabiliyor?
Her ne kadar Marvel’ın buna da tatmin edici bir açıklama yazma ihtimali bulunsa da, burada da işin içine, Amerikan Çizgi romanlarını takip eden herkesin kabullenmesi gereken, karakterlerin aynı anda pek çok yerde olabilmesi, hikayelerin hepsinin resmi, ve ne kadar çelişseler de, devamlılık içinde olduğu gerçeği giriyor.
Gelelim bu yazıyı kısaca değinerek bitirmek istediğim son ve enteresan bir noktaya.
Marvel Evreni Bitiyor Mu?
“Ama yine de, Bendis’in “canon” anlayışına çok inanmamakla beraber, bu serinin yüksek ihtimalle Marvel Evreni içinde geçtiğini düşünebiliriz – ama bir ihtimal daha var. Buna, yazının ikinci bölümünde değineceğim, önce şu soruları aradan çıkaralım. “
İster inanın, ister inanmayın, ikinci ihtimal bir çeşit reboot ihtimali. Age of Ultron büyük olasılıkla Marvel Evreni’nde geçiyor, ama küçük olasılıkları düşünmek çizgi roman okurları için olmazsa olmaz tabi ki!
Ne kadar basite indirgemeye çalışırsak çalışalım, Age of Ultron Marvel’ın yaptığı en enteresan, en karışık event. Distopik bir gelecekte başlaması, Marvel NOW daha adam gibi oturmamışken aceleyle sunulması, hızlı gelişecek olması, New York şehrinin ve anlayabildiğimiz kadarıyla dünyanın daha önce hiç olmadığı kadar yok edilmiş olması, hepsi seriyi anlaması zor bir hale getiriyor, ve daha da önemlisi, şu soruyu sorduruyor: Acaba, Bendis’in dediği şey, gerçekten doğru olabilir mi? Age of Ultron, bu sefer, gerçekten de “her şeyi değiştirecek”, “evrenin bir daha bildiğimiz gibi olmamasını sağlayacak” hikaye olabilir mi?
Bu, pek çok yabancı forumda tartışılan, ve destekleyici pek çok kanıt sunulan bir argüman. Kimileri, Age of Ultron’un, bir şekilde gerçekliğe dönüşmüş bir paralel evren olabileceğini, yani House of M örneğinde olduğu gibi, hikaye yaşandıktan sonra yok olabilecek bir evren olduğunu savunuyor.
Bazıları ise, Age of Ultron’un bundan çok daha fazlası, hatta Marvel’ın Flashpoint’i olacağını, bu hikayenin sonunda gerçekten de bildiğimiz Marvel Evreni’nin yok olacağını, tamamen yeni bir evrene geçileceğini savunuyor.
Örneğin, şu an Avengers dergilerini takip ediyorsanız, yazar Jon Hickman’ın hem Avengers’da, hem de New Avengers’ta nasıl büyük çaplı evren olaylarıyla “oynadığını”, Marvel Dünya’sını evrensel açılardan değiştiren “White Event”lerin gözüktüğünü, evrenin temel yapısını oluşturan sistemlerin bozulduğunu ve bunların ilk okumada hiçbir mantığı olmadığını biliyorsunuzdur. Acaba, Hickman’ın Avengers serisi bir şekilde Age of Ultron’a bağlanıyor olabilir mi?
Age of Ultron’daki karakterlerin zaman yolculuğu, geçmişe seyahat gibi yollar denemeleri, Marvel Evreni’nin dengesini alt üst ediyor olabilir mi? Eh, AU hikayesinin ilk olarak geleceğe yapılan bir zaman yolculuğunda gündeme geldiğini hatırayacak olursak, bu pek de imkansız bir şey değil.
Şu ana kadar söylediğim her şey bir tahminden ibaret, o yüzden bunları spoiler olarak görmeyin. Fakat asıl SPOILER işte şimdi geliyor.
Bakın Marvel Age of Ultron’un yedinci ve sekizinci sayılarını Preview’larda nasıl tanıtmış:
SPOILER (okumak için aşağıdaki bölgeyi fareniz ile seçin)
AGE OF ULTRON #7 (of 10)
In an attempt to defeat Ultron two Marvel Heroes take it upon themselves to create an all-new Marvel Universe. But is the one they have created better or worse than the one they left behind? The event of the year just got INSANE!!
İki Marvel kahramanı Ultron’u yenmek için yepyeni bir Marvel Evreni yaratma görevi üstleniyorlar. Ama yarattıkları bir öncekinden daha iyi mi olacak, yoksa daha kötü mü? Yılın hikayesi iyice SAPITTI! (tamam tamam, öyle çevrilmez, biliyorum :D)
AGE OF ULTRON #8 (OF 10)
With the Marvel Universe turned inside out, who will take responsibility for breaking the world? And is there any way to put it back? Wait until you see who is in charge of the new world order and how they got there…! A reality-spanning choice is made this issue that will affect the Marvel Universe for years and years to come.
Marvel Evreni’nin içi dışına çıkmışken, dünyanın “kırılması”nın sorumluluğunu kim alacak? Peki ya her şeyi düzeltmek mümkün mü? Yeni Dünya düzeninin başında kim olduğunu ve oraya nasıl geldiklerini görene kadar bekleyin! Bu sayıda, tüm gerçeklikleri kapsayan ve Marvel Evreni’ni yıllar boyunca değiştirecek bir seçim yapılıyor.
Kısacası, Marvel bir şeyler planlıyor… Bunlar yine her zaman olduğu gibi abartılan cümleler, merak yaratmak için kullanılan stratejiler mi, yoksa Age of Ultron gerçekten pek çok şeyi değiştirecek bir olay olacak mı?
Bunu gerçekten öğrenmek için, serinin bitmesini beklemekten başka yapacak bir şey yok.