Marvel Unlimited uzun süredir Marvel çizgi romanlarını yasal yollardan okumanın en hesaplı yolu. Tam olarak ne olduğu hakkında bilgi eksikleri olan okurlarımız varsa Berk’in geçtiğimiz yıl hazırladığı Dijital Çizgi Roman özel dosyası kapsamında yazılmış detaylı bir tanıtım yazısı sitemizde mevcut. Bu bağlantı üzerinden oraya geçebilirsiniz. Bu sayfada kalanlarla devam edelim.
Marvel’ın geçmişten beri dijital alana özel içerik çıkarma denemeleri de tahmin edebileceğiniz üzere bu Unlimited modelini pazarlama çalışmalarıyla göbekten bağlı oluyor. Bu alanda dijital çizgi roman okumaya karşı net bir tavrı olmayan sadık Marvel kitlesinin zaten 29 bin sayılık dev arşivle büyük oranda kazanılmış olduğunu söyleyebiliriz. Bunun doğal sonucu olarak da hedef tahtasına düzenli çizgi roman okuma alışkanlığı olmayan ama sinemada, televizyonda gördüğü karakterler hakkında daha fazlasını görmeye sıcak bakabilecek geniş kitlenin oturtulduğunu görüyoruz.
Hafızaları tazelemek gerekirse ilk olarak 2012 yılında Infinite Comics etiketiyle tanışmıştık. Bu kapsamda dijital ortamda yayına sokulan çizgi romanlar yatay bir akışta sunuluyorlardı ve her bir sayfa genellikle tek bir panelden ibaret oluyordu. Dijitalde herhangi bir sayfa sınırlandırılması olmadığı için de panel geçişlerinde normalde görmeye alışık olduklarımızdan daha küçük zaman ya da mekân atlamaları ile öykü anlatmak mümkün hale geliyordu. Scott McCloud’ın terminolojisiyle ifade edecek olursak “andan ana” (moment-to-moment) panel geçişlerini bolca görebiliyorduk. Bu şekilde sanatçıların daha dinamik ve özgür bir anlatı kurma şansı oluyordu. Daha iyi anlaşılabilmesi için bir örneğini bırakıyorum.
Infinite Comics etiketi 2012 yılından 2017 yılına dek sürdü ama çok da üzerine düşüldüğünü söylemek zor, 5 yıl içinde toplamda 100 sayı yayınlanmıştır emin değilim. Alışıldık çizgi roman formuna kıyasla daha kolay okunabilirlik sunmasıyla yeni okurlar kazanmak ve dijital ortamda neler yapılabileceğini test etmek adına fena bir deneme değildi, ama kimselerin de umurunda olmadı.
Daha sonrasında 2018 yılında Marvel Digital Originals geldi. Bunlar baya bildiğimiz çizgi roman formunda işlerdi. Hatta her bir sayı, standart bir fasikülün iki katı uzunluğunda oluyordu. Her seri de bu çift uzunluktaki üç sayıdan oluşacak şekilde planlanmıştı, yani daha sonrasında cilt olarak basıldığında tek bir ciltte başlayıp biten öyküler okuduk. Marvel Digital Originals işlerinde gözlenen genel temaysa çizgi romanları satışlarda zirveye oynamayan ama genel kitlenin televizyon yapımlarından aşina olduğu karakterlerin öykülerine yer verilmesiydi. Jessica Jones, Luke Cage, Iron Fist, Cloak & Dagger gibilerinden söz ediyorum. Bu format da bir sene boyunca denendi geçti.
Gelelim Marvel’ın yazımızın asıl konusu olan son dijital atılımına. İçinde bulunduğumuz eylül ayının ilk günlerinde Marvel, Infinity Comics adında yeni bir etiketle çıkageldi ve şimdiden bu başlık altında pek çok çizgi roman Unlimited uygulamasında okurlara sunulmuş durumda. Yıl sonuna dek bu sayının 100’ün üzerinde olacağı söyleniyor. Yalnız bu kez seçilen ismin yaratıcılığına, kendisini nasıl ayrıştırdığına bakar mısınız? “Infinity Comics”, helal olsun Marvel sana!
Infinity Comics’in yayın formatı ise Marvel’ın önceki dijital denemelerinden farklı, ama pek çoğumuz için oldukça da tanıdık. Bu çizgi romanlar günümüzde son derece popüler hale gelmiş webtoon formunda çıkıyorlar. Bilmeyenler için webtoonlar, her bir sayının tek bir dikey şeritten oluştuğu dijital çizgi romanlar. Akıllı telefonlar hayatımıza girdikten sonra bu medyumdaki en rahat okuma deneyimini sunabilmiş form diyebiliriz. Ortada sayfa diye bir kavram olmadan aşağı kaydıra kaydıra okuyorsunuz.
Bu form ilk kez Güney Kore çizgi romanlarında yaygın olarak uygulanmaya başlandı. Ben de 10 yıl kadar önce, yine oralardan çıkmış bir iş olan Noblesse serisi sayesinde ilk kez uzun bir anlatıda deneyimlemiştim. Daha sonraki yıllarda Tower of God ve The God of High School gibi Dünya genelinde popülerliğe ulaşan başka örneklerini de gördük. Haliyle bir noktadan sonra Dünya’nın her tarafından sanatçılar bu formda bir şeyler üretmeye başladılar. Ve artık Marvel da bu trende, tabii aynı zamanda hiç de şaşırtıcı olmayacak bir şekilde DC de.
Dediğim gibi, Marvel Unlimited kütüphanesinde daha şimdiden çok sayıda Infinity comic yayına girmiş durumda. Bazı seriler dördüncü, beşinci sayılara ulaştılar. Bunun yanında tek sayılık işler de var. Ben yazının başına oturmadan önce bunların tamamını okudum ve kısaca değerlendirmelerimi paylaşabilirim.
X-Men Unlimited, şimdilik etiketin en ön plandaki serisi diyebiliriz. Bunun sebebi de iddialı bir yaratıcı ekiple karşımıza çıkması. Jonathan Hickman yazıyor, Declan Shalvey çiziyor. Bilindiği gibi Hickman, iki yıl önce başlattığı yeni X-Men döneminden artık elini tamamen çekiyor ve görünüşe göre X-Men Unlimited da Inferno’yla beraber son işi olacak. Tabii bu çizgi romanda olaylar ana Marvel evreninde geçse de güncel bir hikayeyi takip etme gibi bir durum söz konusu değil. Declan Shalvey ise zekice panel kullanımlarıyla tanınmış bir çizer. Kısacası yeni bir format tanıtımı için en çok ilgi uyandırabilecek iki isimi bir araya getirmişler.
Sonuç? Eh işte. Formatın olanaklarından faydalanma amaçlı birkaç dikey olarak aşırı uzun panel örneğine rastlıyoruz ama daha ötesi yok. Anlatılan öykü de okumayanın herhangi bir şey kaybetmeyeceği düzeyde. Etiketteki en iddialı iş bu şekildeyken diğerleri arasında sürpriz yapan bir örneğin olduğunu da söyleyemeyiz.
Benim içlerinden en beğendiğim Mark Russell’ın yazdığı tek sayılık Black Widow öyküsü oldu. Shang-Chi’nin bir serisi var, hem White Fox gibi Asyalı karakterlere yer verilmiş hem de hikayenin kötüsü olarak yeni bir kadın villain karakter yaratılmış. Olumlu.
Kelly Thompson’ın yarattıktan sonra yazdığı serilerde kullanmaktan kendini alıkoyamadığı kara köpekbalığı Jeff kendine ait bir seri edinmiş. Bu hayvancağızın olanca saçmalığını okumak bana hitap eden bir mizah ne yalan söyleyeyim. Ama etiketteki It’s Jeff! serisinde mizahtan ziyade şirinlik üzerinden yürümüşler. En azından doğru çizer tercihi yapılmış, alemlerin en şirin karakter çizen ikilisi Gurihiru görev başında. Şirinlikten ekmek yemeye çalışan bir diğer seri de Giant-Size Little Marvels. Bu Skottie Young’ın Marvel kahramanlarını küçük çocuklar olarak resmettiği işlerin son halkası. Ama bu kez kendisi sadece yazarlık görevini üstlenmiş, yine de benzer tarzı tutturabilen bir çizer bulmuşlar. Bu olay benim pek ilgimi çekmiyor, alıcısı da var mı emin değilim.
Bir Captain America serisi var, basit bir fanfiction olmuş. Kaçarak uzaklaşın. Bunların dışında kalan iki iş de daha önce basılmış çizgi romanların formata uygun hale getirilip tekrar sunulmuş versiyonları. Birincisi, Spider-Man Loves Mary Jane serisi. Aynı isimli 2006 tarihli seriyi tekrar derliyor. İkincisiyse “Primer” başlıklı tek sayılık kahraman orijin çizgi romanları. Bunlar esasında eski baş editör Axel Alonso’nun son fiyaskosu olan Marvel Legacy döneminde çizgi romanların sonuna eklenen üçer sayfalık kısa karakter tanıtımlarıydı. Üç sayfa da gerçekten kısa ha, tamam çizgi roman okuma alışkanlığı olmayan kitleye ulaşmaya çalışıyorsun da birisinin bunları okuyarak karakterler hakkında ufacık bile fikir sahibi olması mümkün değil ki. Çok anlamsız olmuş anlayacağınız. Olsun, kütüphaneyi dolu gösteriyor.
Gün itibariyle yayında olan Infinity Comics etiketli çizgi romanlara ilişkin görüşlerim böyle. Biraz daha genel bir yorum yapacak olursam gözlemlediğim kadarıyla format çok fazla diyalog kaldırmıyor, panele yerleştirilebilecek konuşma balonu sayısı sınırlı. Diyaloglara genelde bir aksiyon eşlik etmek zorunda, bu da her zaman kurulamadığı için onun yerine bol bol iç monolog görüyoruz. Buna karşın standart çizgi roman formatına kıyasla çeşitli avantajları da elbette var, çok çeşitli panel yapılarının mümkün olması gibi. Zamanla bunlardan daha iyi faydalanılan örnekler görürüz muhakkak.
Marvel, Infinity Comics konusunda yazının başında bahsettiğim önceki dijital denemelerine kıyasla bu kez daha ısrarcı olacak gibi duruyor. İçerik havuzunu hızla genişletiyorlar. Ama şu haliyle kesinlikle okunması gereken bir iş maalesef ki yok. Dünya üzerinde böyle bir insan var mıdır emin değilim ama erişebileceği diğer 29 bin çizgi romanı umursamayıp da sırf Infinity Comics arşivi için Marvel Unlimited’a abone olmayı düşünen kişi parasına yazık eder. Ya da daha doğru bir şekilde ifade etmek gerekirse webtoon formatındaki bu çizgi romanlar, Marvel Unlimited’ın hâlihazırdaki albenisine henüz dikkate değer bir katkı yapmıyorlar. Nereye evrileceğini zaman gösterecek.