DC Comics’in “Kriz” Tarihi: Crisis Hikayeleri

Süper kahraman çizgi romanlarının en dikkat çekici boyutlarının başında, Marvel ve DC Comics gibi şirketlerin yayımladığı büyük hikayeler geliyor. Böyle hikayeler yayımlandığında hem evren içinde, hem de satış rakamlarında büyük sansasyon ile karşılanıyor.

DC Comics’in büyük hikayelerinin yapısında, Marvel’a göre daha standart bir yapı var. DC tarihinin büyük hikayelerine baktığımızda, yıllardır süre gelen bir “kriz” teması görüyoruz.

Crises on Multiple Earths, Crisis on Infinite Earths, Zero Hour – Crisis in Time, Infinite Crisis, Final Crisis, Heroes in Crisis… DC Comics’de deyim yerindeyse krizlerin ardı arkası kesilmiyor.

Bu hikayelerin pek çoğu DC Comics’in tüm gerçekliğini konu aldığı için, hikayeleri ve hikayelerin mantığını gerçek anlamda kavramak zor olabiliyor.

Bunun yanı sıra, bu başlığın farklı kullanımları da var. Bu yazıda, DC Comics’in krizleri ile ilgili kafanızda yer alan çeşitli sorulara cevap vermeye çalışacağım.

Bu yazıda yer alan bilgileri, hatta daha da fazlasını aşağıdaki bölümümüzden dinleyebilirsiniz.

Crisis Kelimesinin Anlamı

Önce, bu başlıkların tamamında yer alan Crisis kelimesiyle ilgili üç önemli tanım paylaşmak gerekiyor.

İlk tanım konusunda hiçbir sıkıntı yok. Crisis İngilizce “kriz” demek.

Yine İngilizce ile alakalı, ama kafa karıştırıcı olabilecek bir kelime Crises kelimesi. Tek bir harfi farklı yazılan bu kelime hikaye başlıklarında fazla karşımıza çıkmıyor, ama bu konuyla ilgili kaynaklarda ve hikayeler içinde karakterlerin birbirleriyle konuşmasında dikkat çekiyor.

Crises yine basit bir İngilizce kelime. Bildiğiniz gibi İngilizce’de normalde kelimeler “s” harfi ile yazılınca çoğul hale geliyor. Boy – Boys, Girl – Girls veya Avenger -Avengers gibi… Ancak buna çeşitli istisnalar da var. Crisis kelimesinin sonuna “s” koymanın pek bir anlamı olmadığı için, İngilizcede bu kelimenin çoğul hali Crises olarak yazılıyor. Yani Crises yalnızca “Krizler” demek.

Bunlar temel bilgiler. Ama tabi asıl mesele olaya DC Comics açısından yaklaşıp, “Crisis” kavramının DC Comics gerçekliği içindeki anlamından bahsetmek.

DC Krizleri

Bildiğiniz gibi, DC Comics “gerçekliği” dediğimiz olay birden fazla evreni kapsıyor. Çizgi romanlarda oldukça yaygın olan bu durum, Marvel Comics’te de karşımıza çıkıyor. Marvel ve DC’nin bu çoklu gerçeklik yapısı, genel olarak Multiverse kavramıyla ifade ediliyor.

DC Comics için Crisis kelimesinin özel anlamı da bununla ilgili. Yaşanan bir olay, farklı paralel evrenleri aynı anda etkilediğinde, bu bir “Kriz” olarak adlandırılıyor. Hepsinde olmasa da, çoğu “Crisis” hikayesinde bütün DC gerçekliğini etkileyen, büyük sonuçları olan finallere ulaşılıyor. Bunlar içinde en önemlileri, reboot olarak adlandırılan, bütün evren yapısının ortadan kalktığı ve sıfırdan başladığı hikayeler olarak tanımlanabilir.

Böyle hikayelerin tarihi oldukça eski. Bu yazıda bu konu üzerinde fazla durmayacağız, ama hem yukarıdaki Podcast’ten, hem de bu yazıdan DC Comics’te bu paralel evrenlerin neden ve nasıl yaratıldığı hakkında daha fazla bilgi alabilirsiniz.

 Crisis Hikayeleri: Dışarıda Kalanlar

Öncelikle, bahsedeceğimiz “Kriz” hikayelerini listeleyerek başlayalım:

Listemiz kalabalık olduğu için, eleyerek gitmek faydalı olabilir.

Yukarıda “Crisis” kelimesinin anlamı üzerinde durmamın sebebi şu: Evet, bu ifadenin DC Evreni içinde özel bir anlamı var. Ve evet, geleneksel olarak bu başlık pek çok önemli DC çizgi romanında kullanılıyor. Fakat bazı hikayeler, bu kelimenin anlamına ve bu yazı içinde değerlendirdiğimiz yapısına uymuyor.

Bazen, sadece yaygın olarak kullanılan bir İngilizce kelime olduğu için hikayelerin başlığı Crisis ifadesini taşıyor. Ya da DC Comics’in “büyük” hikayelerinin bu kavramla özdeşleşmesi; yazar, çizer ve editörleri böyle bir tercih yapmaya itiyor.

Genel olarak “kimlik buhranı” gibi bir anlam taşıyan Identity Crisis başlığı böyle bir örnek. Başlıkta “Crisis” ifadesi geçse de, bu çizgi romanın genel “Crisis” hikayeleriyle herhangi bir bağı bulunmuyor. Aynı şey, 2019 yılında tamamlanan Heroes in Crisis için de geçerli.

Crisis on Infinite Earths’e Doğru

Elimizdeki liste biraz hafiflemiş durumda:

Gelelim gerçekten konumuz olan kriz hikayelerine.

DC Comics, iki ana paralel evrenden Flash karakterlerini bir araya getirdikten sonra, bu konsepti sık sık kullanıyor. Öyle ki, 1961 yılında yayımlanan bu hikayeden kısa süre sonra, Earth-1 ve Earth-2 olarak adlandırılan bu iki paralel evrenin kesiştiği hikayeler, Justice League of America serisinin tekrarlayan bir unsuru haline geliyor.

Şimdi, listemizden bir başlığı daha çıkartabiliriz.

Aslında, Crisis on Multiple Earths diye bir çizgi roman serisi veya bu adla yayımlanan bir çizgi roman hikayesi yok. Crisis on Multiple Earths DC Comics’in 1963 yılından 1980’lerin başlarına kadar yayımladığı “Crisis” başlıklı Justice League of America hikayelerini topladığı ciltler olarak sunuluyor. Yani bu altı sayı bize yeni, orijinal bir hikaye sunmuyor, yalnızca eski maceraları bir araya getiriyor.

Böylece, geriye sadece dört hikaye kalıyor.

Yazının bu kısmının başında, Crisis on Infinite Earths’e Doğru ifadesini kullandım.

Yukarıdaki cümleye tekrar dikkatinizi çekmek istiyorum: Crisis on Multiple Earths ciltleri, 1963 yılından 1980’lerin başına kadar yayımlanan paralel evren – kriz hikayelerini anlatıyor. Yani yaklaşık yirmi yıl boyunca sürekli olarak yeni paralel evrenler, bunlar içinde ve arasında geçen hikayeler sunuluyor, DC Comics gerçekliği giderek daha karmaşık hale geliyor.

Crisis on Infinite Earths, her şeyden önce bu karmaşaya son vermek için tasarlanmış bir seri.

 DC Comics – Kriz Hikayeleri Listesi

Aradan çıkartılabilecek temel bilgilerden sonra, şimdi işin asıl boyutuna geçiyoruz.

Crisis on Infinite Earths

Crisis on Infinite Earths, yıllar boyunca giderek büyüyen ve karmaşık hale gelen DC Multiverse’ünü yok eden bir hikaye. Bu hikayede, Anti-Monitor isimli bir varlık tüm evrenleri teker teker yok etmeye başlıyor ve oldukça uzun, yoğun ve kapsamlı bir serinin ardından, DC çoklu evreninin tüm gerçekliği tek bir evrende, “yeni DC Evreni’nde” bir araya geliyor.

Zero Hour: Crisis in Time

Zero Hour: Crisis in Time hikayesi Hal Jordan’ın (Green Lantern) delirip Parallax adlı bir varlığa dönüşmesini ve DC Evreni’ni kendi istediği şekilde değiştirme çabasını konu alıyor. Parallax sonunda durdurulsa da, bu hikaye ile birlikte Crisis on Infinite Earths ile yaratılan gerçekliğin belli boyutları üzerinde bazı “rötuşlar” yapılmış oluyor.

Infinite Crisis

Uzun yıllar önce yayımlanan Crisis on Infinite Earths hikayesi sırasında daha iyi ve daha barışçıl bir evren için kendilerini feda eden bazı karakterlerin hala hayatta olduğu ortaya çıkıyor. Crisis on Infinite Earths’e yıllar sonra yazılan bir devam hikayesi olan Infinite Crisis, yeni bir gerçeklik yaratmıyor fakat bir önceki hikaye gibi evrende bazı kayda değer değişiklikler yapıyor.

Final Crisis

Crisis on Infinite Earths ve Infinite Crisis ile bir üçleme olarak düşünülen Final Crisis, bu hikayelerin kurgularından belli izler taşıyor. Buna rağmen, Grant Morrison tarafından yazılan bu hikaye farklı bir kötü karaktere ve oldukça farklı bir hikaye yapısına sahip: Darkseid’ı merkeze koyan bu hikaye, evren üzerinde değil, karakterler üzerinde sahip olduğu etkilerle hatırlanıyor.

 Ek Hikayeler

Yazının başında ilginç bir hikaye türünden bahsetmiştik: Başlığında Crisis ifadesi geçmesine rağmen, burada bahsettiğimiz Crisis yapısına pek uymayan hikayeler. Tahmin edebileceğiniz gibi, bunun bir de tersi var.

Yukarıdaki hikayelerin tümü, birden fazla paralel evreni, hatta çoğu zaman, bu paralel evrenleri bir araya getiren Multiverse yapılarını tehdit eden hikaye kurgularını inceliyor. Çoğu zaman, bu hikayelerin sonunda bütün evrenin yapısını etkileyen bazı olaylar yaşanıyor.

New 52 sürecini başlatan, yani bir başka deyişle, bir önceki DC Evreni’ni ortadan kaldırıp, New 52’da gördüğümüz evreni yaratan Flashpoint hikayesi de, aslında bu tanıma tamamen uyan bir hikaye.

Benzer şekilde, geçtiğimiz günlerde tamamlanan Metal hikayesi de Multiverse çapında kurguları ele alıyor ve yine bütün DC Comics gerçekliğini etkileyen sonuçlar taşıyor.

Son olarak, yayın sıkıntıları ve ertelemelerle büyük ölçüde anlamını yitirmiş olsa da, Watchmen’de gördüğümüz unsurları DC Evreni’ne dahil eden Doomsday Clock da, bu yapıyı paylaşan bir hikaye olarak dikkat çekiyor.

Bu hikayelerin hiçbirisi piyasaya Crisis başlığı ile çıkmasa da, evren içinde zaman zaman bu şekilde tanımlanıyor ve Crisis ifadesini kullanılıyor.

Dolayısıyla, Crisis gibi bir ifadenin başlıkta geçmemesi, hikayenin böyle yapılardan tamamen uzak olduğu anlamına da gelmiyor. DC Comics tarihinden daha pek çok hikayeyi, bu tanımla açıklamak mümkün.

Bütün bunlar, DC Comics çizgi romanlarındaki paralel evrenleri ve bunları etkileyen Crisis hikayelerini daha iyi anlamanıza yardımcı olabilecek bilgiler.