Daha önce hiç çizgi roman okumadınız ve sayfaların neye benzediğini bile bilmiyor musunuz? Yoksa yıllardır çizgi roman okuyor, fakat “Acaba bilmediğim, teknik terimler olabilir mi?” diye mi düşünüyorsunuz? O halde, bu yazımız mutlaka işinize yarayacaktır – işte temel “Çizgi Roman Terimleri”nin açıklamaları!
Eğer bu yazıya daha önceden denk geldiyseniz, yazının en doğal başlangıç noktasından, bir çizgi romanın kapağından başladığını hatırlıyor olabilirsiniz. Kapakla ilgili bilgileri biraz daha detaylandırmak istediğim için bunları ayrı bir yazıya aktardım – Çizgi Roman Kapakları hakkında daha fazla bilgi için, linkteki yazıya göz atabilirsiniz.
Bu kısa nottan sonra eserin içinde yer alan çizgi roman terimlerine göz atabiliriz.
Paneller ve Sayfa Yapısı
Yukarıda gördüğünüz tek “kare”, bir çizgi roman paneli olarak adlandırılıyor.
Bir çizgi romanın belirli bir sırayla birbiri ardına yerleştirilen panellerden oluştuğunu söyleyebiliriz. Paneller çizgi romanların temel anlatı unsurlarını oluşturuyor: Bir roman için cümleler neyse, bir film için sahneler neyse, çizgi roman için paneller de o.
Tipik bir dokuz panelli sayfa örneği. Sayfanın dokuz veya altı panele bölündüğü, her sıranın iki veya üç panel içerdiği kullanımlar çizgi romanda oldukça yaygın olarak karşımıza çıkıyor.
Bir başka yaygın kullanım:
Elbette, panellerin sayfa içine çok farklı şekilde yerleştirilmesi ve çok farklı görsellikler elde edilmesi mümkün. Çizerlerin bu konuda tamamen özgür olması, çizgi romanı heyecan verici bir tür haline getiren detayların başında yer alıyor. Aşağıda bunun çok daha kompleks bir örneğini görebilirsiniz.
Bu yazıda detaylı olarak değinmeyecek olsak da, paneller hakkında önemli bir detaya daha dikkat çekmekte fayda var.
Aşağıdaki görselden daha iyi görebileceğiniz gibi, paneller arasında ufak boşluklar bulunuyor:
Paneller arasındaki bu boşluklar ilk bakışta çok önemli gelmeyebilir. Fakat bu boşluklar İngilizce gutter olarak adlandırılıyor. Bunun detayına fazla girmek bu yazının kapsamını aşacaktır, ama “Çizgi Roman Terimleri” başlıklı bir yazıda bu kısımdan da bahsetmek gerekiyor. Çizgi romanı daha ciddi olarak incelemeye başladığınızda, gutter adı verilen bu bölümün, eserin akışını okuyucunun kafasında canlandırmak konusunda ciddi bir önemi olduğu yönünde pek çok teori görüyorsunuz.
Yazılar
Panellerin içinde çizimler ve – çoğu zaman – yazılar yer alıyor.
Panelleri yerleştirmenin ve bir sayfa yapısı oluşturmanın sınırsız yöntemi olduğu gibi, bir panel içinde yazıları sunmanın da pek çok yöntemi var.
Bu yazı için, biz oldukça tipik bir örnekle yetineceğiz.
Bu, pek çok önemli kavramı bir arada inceleyebileceğimiz hoş bir panel. Sol tarafta kırmızı diktördgen içine alınmış kutular, caption dediğimiz anlatı unsurları. Bunlar, çoğu zaman içinde bulunduğumuz durumu açıklamak veya karakterlerin düşüncelerini göstermek için kullanılıyor. Bir başka deyişle, çizgi romanın “anlatıcısı” bu caption bölümü içinde yer alıyor. Caption kelimesinin henüz yaygın olarak kabul edilmiş bir Türkçe çevirisi olduğundan emin değilim, ama genellikle “anlatı kutuları” ve “anlatı kutucukları” gibi ifadeler kullanılıyor.
İki karakterin diyalogları – muhtemelen zaten bildiğiniz gibi – konuşma balonları ile gösteriliyor. Çizgi romanlarda karakterler bu konuşma balonları vasıtasıyla konuşuyorlar fakat bu karikatürler, popüler kültür ve internet nedeniyle zaten çok yaygın olarak bilinen bir durum. Bu yüzden konuşma ve düşünce balonları ile ilgili çok fazla şey söylemeye gerek duymuyorum.
Burada dikkat edebileceğiniz hoş bir detay, iki karakterin konuşma balonlarının ve bu balonlar içindeki yazı tiplerinin birbirinden farklı olması. Karakterlerden bir tanesi uzaylı olduğu için, konuşma şeklinin “normalden” farklı olması balonun şekli ve içindeki yazı tipiyle belli ediliyor.
Her zaman uzaylı olmak zorunda değil, ama karakterlerin farklı dillerde veya farklı şivelerde konuştuğu çizgi romanlarda zaman zaman değişik yazı tipleri ve değişik konuşma balonlarıyla görsel olarak gösterilebiliyor. Bu da çizgi romanın ilginç anlatı potansiyellerine bir başka örnek.
Tahmin edebileceğiniz gibi, konuşma ve düşünce balonlarının pek çok türü ve farklı kullanım şekli bulunuyor. Bunların hoş bir listesi için, şu linke de göz atabilirsiniz.
http://www.blambot.com/grammar.shtml
Yine yukarıdaki görselden hareket edecek olursak, siyah yuvarlak içindeki sarı harfler, ses efekti olarak kullanılıyor. Özellikle aksiyon çizgi romanlarında bu tarz ses efektleri sık sık görülüyor. Süper kahraman çizgi romanlarına baktığınızda, karakterlere özdeşleşen ve kendi içinde meşhur olan ses efektleri bile var. DC Comics’te New Gods temalı karakterlerin ışınlanırken çıkarttığı “Boom” sesi ve Wolverine’in pençelerinin açılmasını gösteren “Snikt!” efekti örnek olarak gösterilebilir.
Temel bir giriş için, çizgi romanla ilgili bilmeniz gereken kavramlar bunlardan ibaret. Bundan fazlası tabi ki var, fakat bunlar farklı yazıların konusu.