Giriş yazısında dediğim gibi, çizgi romanlarda dijitalleşmenin birden fazla boyutu var – fakat ortalama bir çizgi roman okuru için, bunların hepsi (henüz) o kadar da önemli değil. İçlerinde sadece ilki, yani “çizgi romanları basılı almadan okuyabilme yöntemleri” çizgi roman okurlarının büyük çoğunluğunu ilgilendiriyor.
Özellikle iPad ile başlayan tablet bilgisayar furyası, çizgi roman sektörünü derinden etkiliyor ve Scott McCloud’un bundan on üç sene önce tahmin ettiği bazı gelişmeler, biraz geç de olsa, yavaş yavaş gerçekleşmeye başlıyor.
Peki, nedir bu “dijitalleşme” furyası?
iPad’in Yükselişi
iPad ve benzeri tablet bilgisayarların ortaya çıkması, daha doğrusu, kullanıcıların ilgisini çekecek şekilde bir “yeniden doğuş” yaşaması, çizgi romanlar için de yepyeni bir marketin ortaya çıkmasına neden oldu. Çizgi roman okumak için ideal bir platform sunan bu tabletler, başta Marvel ve DC olmak üzere, pek çok firmanın çizgi romanlarını sadece basılı olarak değil, dijital olarak da sunmasına yol açtı – bugün baktığınızda, Marvel ve DC dahil olmak üzere pek çok yayıncı, dijital ve basılı çizgi romanları aynı anda, aynı fiyata satışa sunuyor ve özellikle Türkiye gibi bir ülkede yaşayanlar için, başka türlü ulaşmanın imkansız olduğu çizgi romanları geniş arşivlerinde barındırıyor.
Ben de, hem çizgi roman konusunda yaptıklarım, hem de bunun yanında, elektronik ortamda okumak ile ilgili ön yargıları kırmaya çalışan bir iki yazı yazdığım için, bu konuyla ilgili pek çok soru alıyorum. Bu yazıyla, hem dijital çizgi romanla ilgili, 2013 yılında bir okurun bilmesi gereken şeyleri açıklamaya, hem de bu “sık sorulan sorulara” genel ve yüzeysel olsa da, kısa bir cevap vermeye çalışacağım.
1 – Hangi tableti / e-kitap okuyucuyu almalıyım?
E – kitap okuyucular (Kindle, Nook, iRiver Story vs.) ve tablet bilgisayarlar (iPad, Kindle Fire, Android Tabletler) birbirlerinden tamamen farklı şeyler. Bazen, “Okumak için e-reader daha iyi” cümlesini duyan okuyucular, çizgi roman okumak için e-reader almayı düşünebiliyorlar. Bu korkunç bir hata.
Doğruya doğru, E-Kitap okuyucular, kitap okumak için herhangi bir tablet bilgisayardan çok çok daha iyi, hatta kişisel fikrimi sorarsanız, bunların kıyaslanması bile saçma. Ama, e-kitap okuyucular, çizgi roman okumak için yapılmıyorlar. Teorik olarak bunlarla çizgi roman okumak imkansız değil, fakat pratik olarak öyle. E – Reader’lar siyah beyaz, küçük, teknik donanım açısından güçsüz aletler. Bu yüzden bunlarla çizgi roman okumak mümkün değil.
Çizgi roman okumak için e-reader almayın!
Çizgi roman okumak için ideal olan, günümüz dijital dünyasını domine eden, Android veya iOS ile çalışan tabletlerden başkası değil. Bunlar için de, açıkçası tavsiye vermek çok güç: Piyasada o kadar fazla çeşit var ki, maddi bütçe, tableti ne için kullanacağınız, hepsi işin içinde önemli bir rol oynuyor.
Ben, aşağı yukarı çıktığı dönemden beri – şu an için çağdışı kalmış olmasına rağmen – iPad 1 kullanıyorum, hala da çok memnunum. Bu durumda, iPad’in yeni versiyonları veya iyi çözünürlüğe sahip herhangi bir tablet, işinizi rahatlıkla görecektir. Marka, teknik özellikler, performans, vs. bunlar tamamen sizin farklı beklentilerinize kalmış bir mesele.
2 – Hangi boy tablet almalıyım?
Elbette bu da tamamen kullanıcı tercihleriyle alakalı bir durum, fakat her iki boyutu da denemiş biri olarak, ben standart boyut tabletlerin, yani “mini” ekiyle pazarlanmayan, aşağı yukarı 10 inç ekranlık tabletlerin en keyifli seçenekler olduğunu düşünüyorum.
Eğer tablet alırken çizgi roman okumak bir numaralı meseleniz ise, geniş ekranlı tabletler bence daha başarılı.
3 – Hangi uygulamaları indirmeliyim?
Örneğin bir iPad’de AppStore’a girdiğinizde, onlarca yayıncının, onlarca çizgi roman uygulaması, hatta Walking Dead gibi popüler çizgi romanların, başlı başına kendi uygulamaları olduğunu göreceksiniz – Google Play’de de durum aynı. Bu konuda kafa karışıklığı yaşarsanız, yapabileceğiniz iki şey var.
Birincisi, sevdiğiniz ve takip ettiğiniz yayıncılara ait tüm uygulamaları indirebilirsiniz. Bu uygulamalar çoğu zaman bedavadır ve bedava olarak indirilebilecek çizgi romanları da içerirler – ancak gerçek bir çizgi roman okumak istediğinizde para verirsiniz.
Tabi, eğer birden fazla yayıncı takip ediyor, ve tabletinizi sadece çizgi roman okumak için değil, aynı zamanda yeni çizgi romanları keşfetmek için de kullanabileceğinizi biliyorsanız, ben size çok daha basit, ama aynı zamanda çok daha fazla çeşit sunan bir uygulama öneriyorum.
Comixology’nin Comics uygulaması.
Marvel olsun, DC olsun, Image olsun, bütün bu şirketler, AppStore’da Comixology isimli ortak bir teknolojiyi kullanıyorlar. Bir başka deyişle, Comixology’nin kendi uygulamasında, bütün bu yayıncıların, ve daha binlerce ufak yayıncının çizgi romanları, tek bir arşivde toplanıyor. Bana sorarsanız, bir iPad veya Android tablette, çizgi roman okumak için, Comixology’den başka hiçbir şeye ihtiyacınız yok.
4 – Gerçekten tek bir uygulama yeterli mi?
Evet. Comixology gerçekten Amerikan piyasası için fazlasıyla yeterli. Eğer diğer ülkelerin çizgi romanlarını da, orijinal dillerinde okumak istiyorsanız, ücretli Ave Comics uygulaması, ücretsiz bDBuzz uygulaması, hatta, çok çok sınırlı arşivine rağmen, Türkçe bir uygulama olarak Çizgi Dükkan uygulaması da, ilginizi çekebilir.
5 – Bu uygulamalar tam olarak ne işe yarıyor?
Bu uygulamalar, genel olarak üç amaçlı programlar. Birincisi, oldukça zengin arşivleri içinde, aradığınız çizgi romanları bulmanıza, yeni çizgi romanlar keşfetmenize, hatta yer yer, para vermeden, bu çizgi romanların önizlemelerini yapmanıza olanak sağlıyorlar. İkincisi, tıpkı bir çizgi roman dükkanı gibi, bu inanılmaz arşivden istediğiniz çizgi romanları satın almanızı, ve tabi ki, üçüncüsü, aldığınız çizgi romanları okumanızı sağlıyorlar.
Kısacası kolay, tamamen legal ve son derece hızlı bir dijital okuma deneyimi.
6 – Hmm – ama ben para vermek istemiyorum ki? Bedava okuyabilecekken neden para vereyim?
Çizgi romanların rahatlıkla download edilebildiği bir dönemde bu sorunun gelmesi çok normal, ama sonuçta torrent veya dosya paylaşım siteleri yoluyla çizgi roman indirmek illegal bir olay. Eğer elinizde daha önceden indirdiğiniz .cbr dosyaları varsa, iPad’de bunlar da rahatlıkla okunabiliyor, ve tahmin edebileceğiniz gibi, bilgisayardan çok daha iyi bir okuma deneyimi sunuyorlar.
Bu konu için tavsiye edeceğim tek uygulama, biraz tuzlu olmasına karşın, Comic Zeal uygulaması. Bu konuda daha detaylı bilgi ve ücretsiz alternatifler için, sitemizin erken dönemlerinde yazılan şu yazı, sanırım işinizi görecektir: