Bir önceki yazıda, çizgi roman okurluğunun ikinci aşamasından(okunan çizgi romanları nefretle eleştirme ruh hali) üçüncü aşamaya (çizgi romanları daha sakin, daha objektif yorumlayabilme) geçmenin gerekli olup olmadığını tartışmaya başlamış, ve bunun gerekli olmayabileceği durumlara birkaç örnek vermiştim.
Yazının başlığı olarak da, biraz sonra nedenlerini açıklamaya başlayacağım, “(negatif) gereklilik” kavramını kullanmıştım. Bu yazıda ise, hangi durumlarda (daha doğrusu, hangi tek durumda) bu durumun bir gereklilik olduğunu açıklamaya çalışacağım.
Öncelikle, çok basit ve sade bir şekilde, şu ikinci grubun/aşamanın ne olduğunu hatırlatmak istiyorum.
1 – Çizgi roman okurluğunun birinci grubunu (veya aşamasını), çizgi romana genel olarak bir merak ve heves duyulan, dolayısıyla her okunan çizgi romandan belli bir miktarda keyif alınan bir dönem olarak tanımlamıştık. Bunu da, bu heves ve merak dolu dönemin bitmesi ve çizgi roman hakkında daha çok şey öğrenilmesiyle başlayan, hiçbir çizgi romanın beğenilmediği, her çizgi romanın yetersiz bulunduğu ve çizgi romanların şiddetle eleştirildiği bir dönemin izlediğini söylemiştik.
2- Bir başka deyişle, çizgi romnandan nefret edilen bu ikinci aşamanın, çizgi roman okurluğu sürecinde, son derece doğal bir süreç olduğunu, ve yaşanmasının neredeyse kaçınılmaz bir aşama olduğunu iddia etmiştik.
3- Şimdi, ikinci grubu, kendi içinde bir kez daha tanımlayalım. Bir adamın, çizgi roman okurluğu anlamında ikinci grupta olmasının, gerçek anlamda ne demek olduğunu düşündüğümüzde, zaten benim bütün bu yazılarla anlatmak istediğim şey de çok net bir şekilde ortaya çıkacak.
Diyelim ki, biri geliyor ve bize arkadaşının – hadi benimle adaş olsun, arkadaşı Berk’in – ikinci grupta bir okur olduğunu söylüyor. Eğer Berk hakkında başka hiçbir şey bilmiyorsak, bu cümle, bize kendisi hakkında çok temel iki bilgi vermeli:
1- Berk, çizgi roman okuyor, ve
2- Berk okuduğu çizgi romanların çok büyük bölümünü beğenmiyor, keyif almıyor, bunları şiddetle eleştiriyor.
Buradaki sıkıntıyı görmeye başladınız mı?
İkinci aşamanın sürecin bir parçası olduğunu söylemiştik. O halde Berk’e izin verelim, bir süre böyle takılsın. Peki ama, ya bir sene sonra, Berk’in hala ikinci grupta olduğunu öğrensek? İki sene sonra? Beş sene sonra?
Beş sene sonra, Berk’in hala ikinci grupta olması, Berk’in tam beş sene boyunca çizgi roman okuduğu, ve bu çizgi romanlardan, beş sene boyunca nefret ettiği anlamına geliyor. Bu size gerçekçi veya mantıklı geliyor mu? Bir insan, hiçbir zorunluluğu olmadığı halde, hatta bu iş sadece ve sadece keyif almak için yapılan bir şeyse, hoşlanmadığı bir şeyi bu kadar uzun süre yapar mı?
İşte ikinci grupla ilgili temel nokta bu: İkinci grup, elbette çizgi roman okurluğunun doğal bir süreci, fakat bu sürecin bir sınırı olmalı, çünkü “çizgi roman okumak” ve “bundan hoşlanmamak” kavramlarının yarattığı bir süreç, belli bir süreden sonra devam ediyorsa, bunun tek rasyonel sonucu, Berk’in mazoşist olması falan anlamına gelecektir.
İster inanın, ister inanmayın, internetin çeşitli yerlerinde böyle insanların sayısı hiç de az değil – belli ki çizgi roman ile ilgili yazmaya, düşünmeye, forumlarda takılmaya yetecek kadar çizgi romanlarla iligliler, bu konuda ciddi bir bilgi birikimleri var, fakat bir şekilde, çizgi roman okurluğunun ikinci aşamasını geçemiyorlar. Nefret ediyorlar, okumaya devam ediyorlar, nefret ediyorlar, okumaya devam ediyorlar, bir süreden sonra da, bu durum kendi içinde komik hale geliyor.
Burada, online bir kimlik edinmiş olmanın, çizgi romanlardan nefret etmese, veya artık bazı şeyleri içten içe kabullense de, sadece bu online kimliği yaşatmaya devam edebilmek için eleştirmeye ve nefret ediyormuş gibi yapmaya devam etmek için bir motivasyon olabileceğini yeniden hatırlatayım.
Ama, bir insanın, gerçekten çizgi romanlardan nefret ederek okumaya devam etmesi, bir süreden sonra anlamsız bir hale geliyor. Bu noktada da, bir şey yapma “gerekliliği” ortaya çıkıyor.
Bir önceki yazının başlığının “negatif gereklilik” olmasının sebebi bu. Ben, çizgi roman okurluğunun ikinci aşamasının, sürekli bir ruh hali olabileceğini düşünmüyorum. Bir insan, bir işten nefret ediyor ve yapmaya devam ediyorsa, bir noktadan sonra, ya o işi yapmayı bırakır, ya da o işi yapmaya devam etmesinin sebeplerinin daha ağır bastığını görerek, nefret ettiği faktörlerle bir ortak noktada buluşur.
Yani, bir noktada, eğer ikinci grupta olması gerektiğinden uzun süre kalmış olduğunuzu fark ederseniz, bu konu hakkında bir şey yapmanız gereklidir. Bir önceki yazımın başlığının, “Üçüncü Aşamaya Geçmek Ne Zaman Gerekli Değldir?” veya “Gereksizlik” vs. olmamasının, “Negatif Gereklilik” olmasının temel nedeni bu: Bu, “negatif” bir gereklilik olabilir, yani çizgi roman okumayı bırakmak, çizgi romanı hayatınızda kapladığı yeri düşürmek, bu yazıda çizgi roman ile eş anlamlı olarak kullandığımız, “Marvel – DC” çizgi romanlarını bırakıp, daha ağır çizgi romanlara geçmek gibi.
Bunun, çok faşist bir “ya sev ya terk et” ideolojisi olduğunu düşünebilirsiniz, fakat ikinci yazıyı (tekrar) okumanızı tavsiye ederim, “negatif gerekliliğe” ayırdığımız yazıyı da okursanız, öyle olmadığını, “çizgi romanı (bir bütün olarak) terk etme” gibi bir şey önermediğimi göreceksiniz.
Peki, bu durumda “pozitif” gereklilik nedir? “Pozitif” gereklilik ne zaman geçerlidir?
“Pozitif” gereklilik, ikinci aşamada kaldığınızı fark etip, çizgi roman okumaya devam etmek istediğinize karar verdiğinizde geçerlidir. Eğer, negatif gereklilik yazısında önerdiğim şeylerin hiçbirisi size uymuyorsa, çizgi romanlarda yanlış, eksik, saçma bulduğunuz, nefret ettiğiniz çok şey olmasına rağmen, çizgi roman sevginiz daha ağır basıyorsa, o halde bu durumda bir şey yapmanız, ve çizgi roman okumaya devam edecek yönde (pozitif yönde) bir değişim yapmanız gerekmektedir.
Bu durumda pozitif gereklilik de, çizgi roman endüstrisinin belli başlı özellikleriyle barışmanız, sevseniz de, sevmeseniz de, bazı şeylerin çizgi romanların değişmez özellikleri olduğunu anlamanız, kısacası, çizgi romanı değerlendirdiğiniz bakış açınızı değiştirmeniz anlamına gelecektir – bir başka deyişle, ikinci aşamadan (veya gruptan), üçüncü gruba geçmeniz gerekecektir.
(Her zamanki gibi) bu yazı da beklediğimden uzun oldu, fakat yazının temel fikri çok basit: Eğer çizgi roman okuyor, ve bundan nefret ediyorsanız; bir noktadan sonra ya çizgi roman okumayı, ya da nefret etmeyi bırakmanız gerekir. Çizgi roman okumayı bırakmayı, ve bunun illa bir bütün olarak çizgi romanla ilişkinizi kesmek anlamına gelmek zorunda olmadığını, bir önceki yazıda, “negatif gereklilik” başlığıyla tartışmıştım, nefret etmeyi bırakmak da, üçüncü gruba geçmek olarak, bu yazının temel noktasıydı.
Bir sonraki yazıda, bunun, “yani üçüncü gruba geçmenin” ne demek olduğunu ve bu yazının genel amacını tartışacağım, ve beşinci yazıyla birlikte, ÇROY yazı dizimiz, artık amacına ulaşarak, ikinci gruptan üçüncü gruba geçişi kolaylaştırılacak tavsiyelere ayrılacak. Bundan sonra ÇROY daha nadiren güncellenecek, ama sitemizin faydalı bir bölümü olacağına inanıyorum.