90’lardaki Çizgi Roman Patlaması Nedir?

Öncelikle bkz: https://www.altevren.net/index.php/cizgi-roman-yazlar/nedir/693-cizgi-romanlarda-boom-doenemleri-nelerdir

 Günümüzde satışları büyük ölçüde 200.000 altında kalan çizgi romanlar, ilginç bir şekilde, 1985 – 93 arası dönemde, inanılmaz satış rakamlarına ulaşıyor — öyle ki, geçtiğimiz on yılın en çok satan çizgi romanı Amazing Spider-Man # 583, Obama’lı kapağıyla 530.500 kopya satmışken, Jim Lee ve Chris Claremont’un elinden çıkan 1991 tarihli X-Men # 1’in satış rakamı, aşağı yukarı sekiz milyon olarak tahmin ediliyor.

Peki, “geç seksenler, erken doksanlar” olarak adlandırabileceğimiz bu dönemde, bu kadar büyük bir çizgi roman çılgınlığı yaşanmasının, çizgi romanların bu kadar abartılı satış rakamlarına ulaşmasının sebebi ne? Bu dönem Alan Moore ve Dave Gibbons’un Watchmen’i, Frank Miller’ın The Dark Knight Returns’ü, “anti – kahramanın” yükselişi, çizgi romanda kimilerinin “Karanlık Çağ” olarak adlandırdığı dönemin başlaması ve elbette Rob Liefeld gibi figürlere ev sahipliği yapan, çok farklı akımların bir araya geldiği bir dönem olsa da, aslında bu çizgi roman patlamasının altında, hepsinden bağımsız, ve tek bir sebep bulunuyor: Pelerinli’nin yaptığına benzer haberler!

Eh, tam olarak değil – fakat büyük ölçüde öyle. 1930’lardan 70’lere kadar devam eden sürecin, son derece kayda değer çizgi roman karakterleri yaratması ve çizgi roman okuyan / toplayan bir fan kitlesi ortaya çıkartmasıyla, özellikle Superman, Batman, Spider-Man ve benzeri meşhur karakterlerin önemli sayıları çok ciddi fiyatlara alıcı bulmaya başlıyor. Amerikan kültürünün bir başka “koleksiyon öğesi” olan beysbol kartları gibi, çizgi romanların inanılmaz fiyatlara satılması, medyanın çeşitli alanlarında sık sık haber yapılıyor, ve insanların kafasında, “Çizgi romanların ileride bir gün değerleneceği, onları zengin edeceği” fikri oluşmaya başlıyor.

O dönemde bir – iki dolara satılan bir şeyi alıp, bir süre sonra binlerce, hatta yüzbinlerce dolara satma sevdası da, biraz ekonomik bir terimle, spekülasyona dayalı bir çizgi roman piyasası oluşturuyor. Bir tarafta, çizgi romana aslında ilgi duymayan, fakat bugün çıkan sayıları, on – yirmi  sene sonra ciddi fiyatlara satabileceğine inanan inorganik bir “talep” ortaya çıkıyor, öteki tarafta da bu potansiyeli sömürmeye kararlı olan çizgi roman şirketleri, yine yapay bir arz yaratmaya başlıyorlar.

Peki sonuç olarak ne oluyor? Aslında çizgi roman sevmeyen, fakat kolay yoldan zengin olma hayaliyle çizgi roman satın alan bir grup spekülatör; ve bu piyasanın farkında olup, ileride çok değerli olacakmış izlenimi taşıyan “varyant kapaklar”, “Collector’s Edition”lar, “hologramlı” kapaklar, katlanabilir kapaklar, önemli karakterlerin ölümleri, devasa crossover hikayeleri, sadece “birinci sayı” olması uğruna sıfırlanıp “birinci sayıdan” başlayan hikayeler gibi, bu spekülatörlere yönelik, içerikten bağımsız olarak pazarlanan eserler yayınlamaya başlayan çizgi roman şirketleri, yine ekonomide sık sık karşımıza çıkan bir terim kullanacak olursak, bir “balon” yaratıyorlar.

Lee ve Claremont’un X-Men # 1’i sekiz milyon satıyor, evet, fakat bunu içeriği ve kalitesinden çok, beş farklı varyant kapağın beşini de alan, koskoca X-Men franchise’ının “birinci” sayısının çok değerleneceğine inanan ve sadece bu amaçla eseri alan insanlar nedeniyle başarıyor.

En sonunda ise, kaçınılmaz olan şey gerçekleşiyor. Medyada gördükleri “inanılmaz değerlenecek çizgi romanlar” fikrine kendini kaptıran yapay bir alıcı kitlesinin, ve sadece bu kitleye satış yapabilmek için içeriği boş vererek, hiçbir zaman değerlenmeyecek sayılar üzerinden abartılı bir koleksiyon propagandası yapan satıcıların oluşturduğu balon, bir anda patlıyor. Yabancı bir çizgi roman sitesindeki bir yazıda, “aptallık, cehalet ve açgözlülüğün” sonuçları olarak çok güzel bir şekilde adlandırılan bu “uyanış”, çizgi roman endüstrisini, yeni yeni toparlanabildiği bir çöküşün içine sokuyor.

Spekülatör Boom’unun (veya balonunun) patlamasıyla, pek çok çizgi roman şirketi batıyor, dönemin en büyük üçüncü yayıncısı Valiant Comics satılıyor, koskoca Marvel Comics iflasını ilan etmek zorunda kalıyor, ve Wikipedia’daki verilere göre, ülke genelindeki çizgi roman dükkanlarının üçte ikisi kapanmak zorunda kalıyor.

Kaynak yazı: https://www.altevren.net/index.php/oezel-dosyalar/584-cizgi-romanlarm-ne-kadar-deerlenecek