2010’lu yıllarda Marvel, Hollywood içindeki en değerli markalardan biri. Iron Man, Avengers, Captain America, Thor, X-Men, Spider-Man… Tüm bu karakterler, Marvel çizgi romanlarından geliyor, ve yapımcılarına milyarlarca dolar kazandıran süper kahraman filmlerin geleceği de, oldukça parlak gözüküyor.
Fakat, Marvel filmlerindeki tek aktör, bu karakterlerin “yaratıcısı” ve “sahibi” Marvel Comics şirketi değil.
Bunun nedeni, Marvel’ın 2000’li yılların hemen öncesinde, bazı karakterlerinin film haklarını, farklı şirketlere satmış olması. Bu karakterler, çizgi romanlarda, oyunlarda, animasyonlarda ve farklı mecralarda hala “Marvel karakteri” olmakla birlikte, film olarak başka şirketlere aitler.
Bu durum, şu şemayla aslında son derece güzel bir şekilde resmedilmiş:
The Geek Twins tarafından hazırlanan bu görseli üstüne tıklayarak daha büyük boyda görebilirsiniz.
Biraz daha kapsamlı açıklamalar için aşağıdaki bilgiler de faydalı olacaktır:
Yukarıdaki görselde en fazla karaktere sahip olduğunu gördüğünüz Marvel Studios, Marvel’ın kendi film çekme şirketi. Dolayısıyla, Marvel’ın film haklarını kimseye satmadığı karakterler, veya bir şekilde hakları Marvel’a geri dönen karakterler (buna değineceğiz) bu stüdyo tarafından çekiliyor. Marvel Cinematic Universe olarak adlandırılan olgu, Marvel Studios tarafından, yani Marvel’ın kendisi tarafından yaratılıyor, ve Marvel haklarına sahip olduğu tüm karakterleri bu sinema evreninde kullanabiliyor.
Ama, bazı çok popüler karakterler, örneğin Fantastic Four, Wolverine, X-Men’in geri kalanı, vs. bunlar film hakkı olarak Marvel’a ait değiller.
Yanlış anlaşılmasın, bunlar hala teknik olarak “Marvel karakterleri”, çizgi romanlarda hep birlikte gözüküyorlar, birlikte maceralar yaşıyorlar – fakat Marvel’ın bunların filmini çekme hakkı yok.
Bu konuya biraz örnek vermek gerekirse, “Captain America film hakları Marvel’da olan bir Marvel karakteri” olarak gösterilebilecekken, Spider-Man için, ”film hakları Sony’de olan bir Marvel karakteri”* ve Wolverine için “film hakları Fox’da olan bir Marvel karakteri” denebilir.
Peki, yukarıdaki şemayı biraz açalım. Bu karakterlerden hangileri, hangi şirketlere ait?
X-Men ve tüm alt / yan karakterleri (Wolverine, Cyclops, Profesör Xavier, Magneto vs.)
Fantastic Four ve tüm alt / yan karakterleri (Dr. Doom, Silver Surfer, Galactus)
Spider-Man ve tüm yan karakterleri
*Güncelleme: Sony ve Marvel, uzun süren görüşmelerin ardından, 10 Şubat 2015 tarihinde Spider-Man’in Marvel Sinema Evreni’nde gözükebilmesini sağlayacak bir anlaşmayı resmileştirdiler. Teknik olarak Spider-Man film hakları hala Sony’ye ait, fakat Spider-Man artık Marvel Sinema Evreni’nin bir parçası olarak karşımıza çıkacak.
– Iron Man
– Captain America
– Thor
– Avengers ve tüm alt karakterleri
– Dr. Strange
– Ant Man
– Hulk*
– Punisher*
– Daredevil*
– Blade*
– Ghost Rider*
– ve Marvel’ın haklarını satmadığı (= diğer şirketlerde adını görmediğiniz) tüm karakterler
* Yanında bu işareti gördüğünüz karakterler, daha önceden Marvel Studios dışında filmleri çekilen, fakat yapılan anlaşmaların koşulları gereği hakları yeniden Marvel’a dönen karakterleri ifade ediyor.
Aslında, “kimin kime ait olduğu” yönünde söylenebilecekler bunlardan ibaret. Ama tabi Marvel’a ait olan karakterlerin haklarının farklı şirketlere dağılması, ilginç sorular ve sorunlar da yaratıyor. Bu karakterlerin ileride bir arada görünüp görünemeyeceği, Scarlet Witch ve Quicksilver gibi karakterlerin nasıl hem Fox, hem Marvel tarafından kullanılabildiği gibi soruların cevabını almak için, aşağıdaki notları da okumanızı tavsiye ederim.
Fox Hakkında Notlar
1 – Fox’un kendine ait sinema evreni şimdilik sadece X-Men filmleriyle sınırlı, ama yeni Fantastic Four filminin de aynı evrende geçeceği dedikoduları internette dolaşıyor. Her ne kadar çekimleri yakında başlayacak olan Fantastic Four filminin şimdilik X-Men ile pek bir bağlantısı olmayacağı söylense de, bu iki serinin ileride buluşma olasılığı mevcut. 
Yeni Fantastic Four Film Kadrosu
2 – Marvel için filmlerini bir adım daha ileri götürmek açısından, Fox en ciddi sıkıntı kaynaklarından birisi. Marvel’ın tek problemi Wolverine, Deadpool ve X-Men gibi son derece popüler karakterleri filmlerinde kullanamamak değil, aynı zamanda evrenleri için çok önemli olan “mutant” konseptini de kullanamıyorlar.
3 – Fantastic Four konusunda ise şöyle bir problem var: Her ne kadar FF popülarite açısından X-Men, Spider-Man, Avengers gibi markaların artık çok gerisinde de olsa, FF’in çok ciddi ve Marvel açısından çok önemli bir yan karakter arşivi var. Örneğin, teknik olarak FF düşmanları olan Galactus ve Dr. Doom, yalnızca bu takımla sınırlı değil, Avengers ile de sık sık karşı karşıya gelen figürler. Evrenin en önemli kötü karakterlerinin yanı sıra, Silver Surfer, Marvel kozmik evreninin en önemli öğelerinden biri.
Bunları kullanamamak, Marvel açısından sıkıntı yaratan bir durum.
4 – Bu karakterlerin ileride bir araya gelme olasılığı – Sony ile yapılan Spider-Man anlaşmasının aksine – oldukça düşük gözüküyor. Fox’un, tıpkı Marvel’ın Avengers etrafında şekillenen evreni gibi, kendine ait bir sinema evreni olması bir yana, herhangi bir finansal sıkıntı içinde olmaması da bu karakterlerin geri satın alınmasını, veya doğal yollarla Marvel’a geçmesini çok düşük bir ihtimal haline getiriyor. Üstelik, şirketlerin (örneğin Scarlet Witch – Quicksilver durumunda olduğu gibi) birlikte çalışmaya yönelik herhangi bir isteklerinin olmaması da, Wolverine’li veya Deadpool’lu bir Avengers filmini öngörülebilir gelecekte imkansız hale getiriyor.
5 – Scarlet Witch – Quicksilver durumu da elbette ilginç bir durum. Bu şirketler arasındaki anlaşmaların maddelerini tam olarak bilmemiz imkansız olmakla birlikte, Marvel ve Fox arasındaki anlaşmada, “mutant” konseptinin önemli bir rol oynadığını biliyoruz. Scarlet Witch ve Quicksilver çizgi romanlarda, Magneto’nun çocukları olan iki mutant. İlk olarak X-Men takımının düşmanları olarak karşımıza çıkıyorlar, daha sonra ise Avengers’a katılıyorlar – yani, hem Avengers ailesine, hem de X-Men ailesine dahiller.
Bu doğrultuda, her iki şirket de bu karakterleri haklı olarak kullanabiliyor, çünkü X-Men ailesi Fox’a, Avengers ailesi Marvel Studios’a ait. Ama, X-Men filmlerini yapan Fox’un, Quicksilver ve Scarlet Witch’in Avengers üyeliği ile ilgili herhangi bir şey söylemesi yasak olduğu gibi, Marvel da onların Magneto’nun çocukları olduğu konusunda, veya mutant oldukları konusunda, herhangi bir şey söyleme hakkına sahip değil – yani tamamen farklı bir köken hikayesi yaratması gerekiyor.
Sony Hakkında Notlar
Güncelleme: Sony ve Marvel, uzun süren görüşmelerin ardından, 10 Şubat 2015 tarihinde Spider-Man’in Marvel Sinema Evreni’nde gözükebilmesini sağlayacak bir anlaşmayı resmileştirdiler. Teknik olarak Spider-Man film hakları hala Sony’ye ait, fakat Spider-Man artık Marvel Sinema Evreni’nin bir parçası olarak karşımıza çıkacak.
1 – Sony, sadece Spider-Man’e sahip olduğu için, elbette Marvel açısından Fox kadar ciddi bir problem kaynağı değil. Fakat yine de, Spider-Man’in geleneksel olarak Marvel’ın en popüler karakteri olduğu unutulmamalı.
3 – Aynı şekilde, Sony – Marvel ilişkisi de bir soru işareti. Avengers filmi öncesinde, Sony ve Marvel’ın bir şekilde anlaşarak Spider-Man’ı Avengers konseptine – basit bir cameo ile olsa bile – bağlayabilecekleri konuşuluyordu, aynı şeyler şimdi Avengers 2 filmi öncesinde de konuşuluyor ve umuluyor. Fakat stüdyolardan yapılan açıklamalar, büyük ölçüde böyle bir şeyin yakın zamanda olmayacağını gösteriyor.
Bu dedikodular, 10 Şubat 2015 tarihindeki açıklamayla resmiyet kazanmış durumda. Spider-Man’in film hakları Sony’ye ait, fakat Spider-Man artık resmi olarak Marvel Sinema Evreni’nin bir parçası olarak görülebilir.
4 – (Tarihi geçmiş ve önemsiz bir açıklama olmakla birlikte:) İlginç bir Fox – Sony ilişkisi gündeme gelmiş durumda. Son Spider-Man filmi The Amazing Spider-Man 2’nin credits sonrası sahnelerinde X-Men’den sahneler görülmüş olması, bu iki şirket arasında bir ortaklık olup olmayacağı sorusunu gündeme getirmiş durumda – ama gelen bilgiler, bunun önceden yapılmış, ufak çaplı bir anlaşma olduğuna, iki sinema evreninin bir araya gelmesi gibi bir durum olmadığına işaret ediyor.
5 – Bugüne kadar yapılmış Spider-Man filmleri, yani Tobey Maguire’lı Spider-Man serisi ve Andrew Garfield’ın başrolünü oynadığı iki Amazing Spider-Man filmi, Marvel Sinema Evreni’nde geçmiyor ve bu evrenle herhangi bir bağlantıları yok.
Bir başka deyişle, 2015 yılından sonra yapılacak Spider-Man filmleri, MCU’nun bir parçası olarak karşımıza çıkacak.
Marvel Studios Hakkında Notlar
1 – Özellikle çizgi romanlarla ilgilenmeyen pek çok Marvel meraklısı için, Marvel’ın neden X-Men, Fantastic Four ve Spider-Man gibi değerli karakterlerini başka firmalara sattığı anlaşılmaz bir durum olabilir. Bu konu hakkında daha fazla bilgi almak için, şu yazıya göz atabilirsiniz:
Marvel Spider-Man ve X-Men’in Film Haklarını Neden Sony ve Fox’a sattı?
2 – Marvel’ın film haklarını satarken yaptığı anlaşmalar, belli bir süre film yapılmadığında karakterin haklarının yeniden Marvel’a dönmesine yol açıyor. O yüzden, daha önce başka şirketler tarafından filmleri çekilen Daredevil, Ghost Rider, Hulk, Blade ve Punisher gibi karakterler, çeşitli yollarla Marvel’a dönebiliyor. Elbette bu, karakterlerin önceki filmlerin Marvel Cinematic Universe içinde geçtiği anlamına gelmiyor.
3 – Sık sorulan sorulardan biri, Fox ve Sony tarafından yapılan filmlerde de şu “intro” sahnesinin gözükmesi. Bu intro, filmin Marvel Studios tarafından çekildiğini göstermiyor, yalnızca Marvel çizgi romanlarından uyarlandığını gösteriyor.
Dolayısıyla, bu girişi gördüğünüz her film, Marvel tarafından çekilmiş demek değil. Durumun bu olması için, ikinci videoda olduğu gibi, “Marvel Studios” ibaresi yer almalı – ama her Marvel Studios filminde de spesifik olarak “Studios ibaresini görmeyebilirsiniz.
Kıscası, bu giriş görüntüleri, film haklarının kime ait olduğu konusunda size bir fikir verecek kesin kaynaklar olarak görülmemeli.
Son güncelleme: 15 Ocak 2019